Τετάρτη 31 Ιανουαρίου 2018

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ - Τῶν ἑπτὰ σοφῶν συμπόσιον (Ἠθικὰ 154c-154f)

[11] Μνησίφιλος δ᾽ ὁ Ἀθηναῖος, ἑταῖρος ὢν καὶ ζηλωτὴς Σόλωνος, «ἐγώ τοι,» εἶπεν, «ὦ Περίανδρε, τὸν λόγον ἀξιῶ καθάπερ τὸν οἶνον μὴ πλουτίνδην

[154d] μηδ᾽ ἀριστίνδην ἀλλ᾽ ἐξ ἴσου πᾶσιν ὥσπερ ἐν δημοκρατίᾳ νέμεσθαι καὶ κοινὸν εἶναι· τῶν δ᾽ ἄρτι περὶ ἀρχῆς καὶ βασιλείας εἰρημένων οὐδὲν ἡμῖν τοῖς δημοτικοῖς μέτεστιν. ὅθεν οἰόμεθα δεῖν πάλιν ἕκαστον ὑμῶν περὶ πολιτείας ἰσονόμου γνώμην τινὰ συμβαλέσθαι, ἀρξαμένους αὖθις ἀπὸ Σόλωνος.»
Ἐδόκει δὴ ταῦτα ποιεῖν. καὶ πρῶτος ὁ Σόλων «ἀλλ᾽ ἀκήκοας μέν,» εἶπεν, «ὦ Μνησίφιλε, μετὰ πάντων Ἀθηναίων ἣν ἔχω γνώμην περὶ πολιτείας· εἰ δὲ βούλει καὶ νῦν ἀκούειν, δοκεῖ μοι πόλις ἄριστα πράττειν καὶ μάλιστα σῴζειν δημοκρατίαν,

[154e] ἐν ᾗ τὸν ἀδικήσαντα τοῦ ἀδικηθέντος οὐδὲν ἧττον οἱ μὴ ἀδικηθέντες προβάλλονται καὶ κολάζουσι.»
Δεύτερος δ᾽ ὁ Βίας ἔφησε κρατίστην εἶναι δημοκρατίαν ἐν ᾗ πάντες ὡς τύραννον φοβοῦνται τὸν νόμον.
Ἐπὶ τούτῳ Θαλῆς τὴν μήτε πλουσίους ἄγαν μήτε πένητας ἔχουσαν πολίτας.
Μετὰ δὲ τοῦτον ὁ Ἀνάχαρσις ἐν ᾗ τῶν ἄλλων ἴσων νομιζομένων ἀρετῇ τὸ βέλτιον ὁρίζεται, καὶ κακίᾳ τὸ χεῖρον.
Πέμπτος δ᾽ ὁ Κλεόβουλος ἔφη μάλιστα σωφρονεῖν δῆμον ὅπου τὸν ψόγον μᾶλλον οἱ πολιτευόμενοι δεδοίκασιν ἢ τὸν νόμον.
Ἕκτος δ᾽ ὁ Πιττακός, ὅπου τοῖς πονηροῖς οὐκ ἔξεστιν ἄρχειν καὶ τοῖς ἀγαθοῖς οὐκ ἔξεστι μὴ ἄρχειν.

[154f] Μεταστραφεὶς δ᾽ ὁ Χίλων ἀπεφήνατο τὴν μάλιστα νόμων ἥκιστα δὲ ῥητόρων ἀκούουσαν πολιτείαν ἀρίστην εἶναι.
Τελευταῖος δὲ πάλιν ὁ Περίανδρος ἐπικρίνων ἔφη δοκεῖν αὐτῷ πάντας ἐπαινεῖν δημοκρατίαν τὴν ὁμοιοτάτην ἀριστοκρατίᾳ.

***
[11] Ο Μνησίφιλος τότε ο Αθηναίος, φίλος και θαυμαστής του Σόλωνα, είπε: «Να σου πω, Περίανδρε, εγώ το βρίσκω σωστό, ο λόγος να μοιράζεται —ακριβώς όπως και το κρασί— όχι με κριτήριο τον πλούτο

[154d] ή την κοινωνική τάξη, αλλά εξίσου σε όλους, όπως γίνεται στη δημοκρατία· αυτό θα πει: η συζήτηση να τα περιλαμβάνει όλα. Όσα λέχθηκαν πριν από λίγο για απόλυτους άρχοντες και βασιλιάδες, εμάς που ζούμε σε δημοκρατικό πολίτευμα δεν μας αφορούν καθόλου. Γι᾽ αυτό και θεωρούμε ότι ο καθένας από σας θα έπρεπε —για άλλη μια φορά— να καταθέσει τη γνώμη του για το πολίτευμα στο οποίο οι πολίτες έχουν ίσα δικαιώματα· και, ακόμη, η αρχή να γίνει πάλι από τον Σόλωνα».
Έμειναν σύμφωνοι να κάνουν έτσι, και πρώτος ο Σόλωνας είπε: «Εσύ, βέβαια, Μνησίφηλε, έχεις ακούσει –μαζί με όλους τους άλλους Αθηναίους– τη γνώμη μου για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να κυβερνιέται μια πόλη. Αν, ωστόσο, θέλεις να την ακούσεις και τώρα, πιστεύω ότι η πιο ευτυχισμένη πόλη και, επιπλέον, αυτή που διαφυλάττει με τον καλύτερο τρόπο τη δημοκρατία,

[154e] είναι η πόλη στην οποία τον άνθρωπο που διέπραξε ένα αδίκημα τον καταγγέλλουν και ζητούν την τιμωρία του το ίδιο και αυτοί που υπήρξαν θύματα της αδικίας του, αλλά και εκείνοι που δεν υπήρξαν».
Δεύτερος ο Βίαντας είπε ότι η καλύτερη δημοκρατία είναι αυτή στην οποία όλοι οι πολίτες φοβούνται τον νόμο όπως φοβούνται τον τύραννο.
Αμέσως μετά ο Θαλής είπε: «εκείνη που δεν έχει ούτε πολύ πλούσιους ούτε πολύ φτωχούς πολίτες».
Ύστερα από αυτόν ο Ανάχαρσης είπε: «εκείνη στην οποία οι πολίτες, εκτιμώντας με τον ίδιο τρόπο όλα τα άλλα, ορίζουν το καλό με κριτήριο την αρετή και το κακό με κριτήριο την κακία».
Πέμπτος ο Κλεόβουλος είπε ότι η πιο φρόνιμη και η πιο συγκρατημένη δημοκρατία υπάρχει εκεί όπου οι δημόσιοι άνδρες φοβούνται πιο πολύ τον ψόγο παρά τον νόμο.
Έκτος ο Πιττακός είπε: «εκεί όπου στους κακούς δεν επιτρέπεται να ασκούν εξουσία και στους καλούς δεν επιτρέπεται να μη την ασκούν».

[154f] Ο Χίλωνας, γυρίζοντας το πρόσωπό του από την άλλη, αποφάνθηκε ότι το καλύτερο πολίτευμα είναι αυτό στο οποίο δίνεται πολύ μεγάλη προσοχή στους νόμους, ελάχιστη όμως στους ρήτορες.
Τελευταίος ξανά ο Περίανδρος έκλεισε τη συζήτηση με την παρατήρηση ότι όλοι, καθώς του φαίνεται, επαινούν τη δημοκρατία που μοιάζει πάρα πολύ με την αριστοκρατία.

Πώς να ισορροπήσετε τις σκέψεις σας με τις επιθυμίες σας

Ο Όσκαρ Ουάιλντ παρατήρησε κάποτε ότι «όλοι είμαστε στο βούρκο, αλλά κάποιοι από εμάς κοιτάζουν τ’ άστρα». Αυτή η φράση αποτελεί ένα άριστο παράδειγμα που εξηγεί τι σημαίνει να ευθυγραμμίσετε το όραμα και τις σκέψεις σας, ούτως ώστε να βρίσκονται σε ισορροπία με αυτό που διαισθάνεστε ότι ήρθατε εδώ για να γίνετε.

Μια σκέψη όπως «η πρόθεσή μου είναι να δημιουργήσω ένα μέρος όπου θα προσφέρεται βοήθεια σε άπορα παιδιά», στην πραγματικότητα αποτελεί ένα μήνυμα προς το Σύμπαν. Αν νιώθετε έντονα ότι βρίσκεστε εδώ για έναν συγκεκριμένο σκοπό, τότε πρέπει να καλλιεργήσετε την ενέργειά σας ώστε να εναρμονίζεται με αυτό το όνειρο.

Δεν έχει σημασία ποιες είναι οι συνθήκες της ζωής σας. Η τωρινή οικονομική σας κατάσταση είναι ασήμαντη, όταν πρόκειται για την επιδίωξη αυτού του σκοπού. Οι δύσπιστοι και απαισιόδοξοι γύρω σας δεν πρέπει να σας πτοήσουν ή να σας κάνουν να αμφιβάλλετε για την έλξη σας προς εκείνο που νιώθετε ότι είναι η αποστολή σας, ο προορισμός σας. Εκείνο που κάνετε καθώς εξισορροπείτε τη ζωή σας με το όνειρό σας είναι ότι αρχίζετε να συμμετέχετε στη δημιουργία της ζωής σας.

Συμμετοχή στη δημιουργία σημαίνει να χρησιμοποιείτε με πνεύμα συνεργασίας την ενέργεια που προέρχεται από το αόρατο πεδίο του Πνεύματος. Να εξισορροπείτε τέλεια την εγκόσμια αποστολή σας με την καθαρή ενέργεια της δημιουργίας. Προσπαθείτε να εξομοιώσετε αυτό το πεδίο της δημιουργίας, ακολουθώντας όσο το δυνατόν περισσότερο τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί. Αυτό περιλαμβάνει την προθυμία σας να σκέφτεστε τον εαυτό σας ως ένα ον ισορροπίας το οποίο προσελκύει τις συνθήκες που επιθυμεί να δημιουργήσει.

Με το να στοχάζεστε αυτή τη δύναμη, στην πραγματικότητα την αποκτάτε. Ξαναδιαβάστε αυτή την δήλωση, μέχρι να «κολλήσει» στο μυαλό σας σαν να της βάλατε κόλλα στιγμής. Δεν μπορείτε να κάνετε πραγματικότητα ένα μέρος για τα άπορα παιδιά, αν σκέφτεστε ότι αυτό είναι αδύνατον να συμβεί. Ακόμα κι αν βρίσκεστε στο βούρκο, μπορείτε να επιλέξετε να κοιτάζετε τα άστρα. Αυτό σημαίνει να κάνετε σκέψεις για άστρα και να απορρίπτετε το βάρος των σκέψεων εκείνων που προσελκύουν το βούρκο.

Το σημείο ισορροπίας σας είναι μια βεβαιότητα την οποία επικυρώνετε με σκέψεις του είδους: Το ξέρω, το επιθυμώ, έρχεται, τίποτα δεν μπορεί να το σταματήσει και δεν χρειάζεται να ανησυχώ για τίποτα.

Αυτό θα φέρει τα πάνω-κάτω στον κόσμο σας. Το Σύμπαν βασίζεται στο Νόμο της Έλξης. Θα αρχίσετε να βλέπετε το Σύμπαν να συνωμοτεί μαζί σας για την προσέλκυση των κατάλληλων ανθρώπων, των απαραίτητων οικονομικών πόρων και όλων των συγχρονικών γεγονότων που θα κάνουν τα όνειρά σας πραγματικότητα, εδώ και τώρα.

Όταν βρίσκεστε σε ισορροπία με σκέψεις που επιβεβαιώνουν ότι αξίζετε τη συνεργασία του κόσμου του Πνεύματος, εμπλέκεστε ενεργά στην προσέλκυσή της. Απολαμβάνετε την ανάλαφρη αίσθηση του να βρίσκεστε σε ισορροπία με τη δημιουργική ενέργεια της ζωής. Δεν μπορείτε πλέον να κάθεστε και να παραπονιέστε ή να αισθάνεστε απογοητευμένοι.

Έχετε ενεργοποιηθεί! Γιατί; Επειδή βρίσκεστε σε ισορροπία με την Πηγή ολόκληρης της δημιουργίας. Και όπως αυτή, προσεγγίζετε τη δημιουργικότητα προσελκύοντας όλα όσα χρειάζεστε με τις σκέψεις σας. Αυτό δεν μπορεί να συμβεί αν βρίσκεστε σε κατάσταση ανισορροπίας, αν παραπονιέστε, αν ζείτε μέσα στο φόβο ή περιμένετε να συμβεί το χειρότερο.

Η ίδια λογική της αναδιάταξης των σκέψεων για την απόκτηση ισορροπίας ανάμεσα στην ενέργεια των ονείρων σας και τις καθημερινές σας συνήθειες ισχύει σε ό,τι μπορείτε να φανταστείτε: στο να γράψετε μουσική και να ηχογραφήσετε έναν δίσκο, να εκπαιδεύσετε άλογα, να υιοθετήσετε ένα παιδί από κάποια φτωχή χώρα, να αποκτήσετε το δικό σας σπίτι στην εξοχή, να βρείτε τη δουλειά που πάντα ονειρευόσασταν, να βγάλετε όσα χρήματα χρειάζεστε για να αποπληρώσετε τα χρέη σας, να τρέξετε στον μαραθώνιο…

Πείτε το, και αν μπορείτε να το ονειρευτείτε, θα το αποκτήσετε.

Όμως αυτό θα συμβεί μόνο αν ευθυγραμμίσετε την εσωτερική δημιουργική ενέργειά σας -τις σκέψεις σας- έτσι ώστε να ταιριάζει απόλυτα με τις επιθυμίες σας.

Οι σκέψεις που ενισχύουν συνήθειες ασύμβατες με την επιθυμία σας πρέπει να αντικατασταθούν από ευθυγραμμισμένη ενέργεια.

Τι νόημα έχει να ζει κανείς αμφισβητώντας μια τέτοια σοφία που αποπνέει τόση ισορροπία;

Κάποιοι άνθρωποι δεν έχουν ιδέα πόσο υπέροχοι είναι

Υπάρχουν άνθρωποι που τους χαρακτηρίζει η ευγένεια, το ήθος, η καλοσύνη. Άνθρωποι πάντα χαμογελαστοί που θεωρούν το να προσφέρουν στον συνάνθρωπο, υποχρέωση τους. Έχουν και αυτοί τα δικά τους προβλήματα, δεν διστάζουν όμως να τα παραμερίσουν και ακούν τον συνομιλητή τους με τόση προσοχή κάνοντας το πρόβλημα του, δικό τους.

Κατά την διάρκεια της μέρας, επεξεργάζονται την συζήτηση στο μυαλό τους μέχρι να βρουν μια λύση να προτείνουν! Και όταν την βρουν, η ψυχή τους πλημμυρίζει αγαλλίαση. Δεν σταματούν όμως εκεί, συνεχίζουν να νοιάζονται τον συνάνθρωπό τους.

Είναι άνθρωποι που διοχετεύουν όλη την αγάπη που διαθέτουν χωρίς να περιμένουν τίποτα ως αντάλλαγμα. Άνθρωποι τόσο ταπεινοί που νιώθουν άβολα στα κομπλιμέντα που δέχονται ενώ οι ίδιοι τα προσφέρουν απλόχερα. Αν κάποιος τους ζητήσει βοήθεια θα την προσφέρουν δίχως κανένα δισταγμό, ακόμη και αν δε τον γνωρίζουν τόσο καλά.

Άνθρωποι υπέροχοι, άνθρωποι τόσο ξεχωριστοί, άνθρωποι μοναδικοί. Άνθρωποι με γλυκό χαμόγελο όλο καλοσύνη και τόσο αθώα μάτια που όταν τα βλέπεις, θαρρείς και βρίσκεσαι σε μια άλλη εποχή βγαλμένη από τα παραμύθια.

Η παρουσία τους είναι τόσο λαμπερή που αντανακλά, αισιοδοξία. Σαν ένα ουράνιο τόξο που βγαίνει μετά από μια καταιγίδα και σε πλημμυρίζουν συναισθήματα φωτεινά, μοναδικά!

Υπάρχουν αυτοί οι άνθρωποι και είναι ανάμεσα μας. Άραγε ξέρουν πόσο υπέροχοι είναι;

Aν όχι, ίσως αυτό να είναι το μυστικό τους.

Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΦΥΣΗ

Θα μπορούσε κάνεις να ισχυριστεί ότι η ανθρώπινη φύση είναι αντικείμενο μελέτης των εμπειρικών επιστημών και όχι της φιλοσοφίας. Εξάλλου, πώς μπορούμε να πούμε τι είναι ο άνθρωπος αν δεν τον μελετήσουμε; Το πρόβλημα βρίσκεται στο ότι είναι αδύνατον να συναντήσουμε τα φυσικά ανθρώπινα όντα που η μελέτη αυτή απαιτεί, καθώς όλοι οι άνθρωποι που θα μπορούσαμε να εξετάσουμε είναι προϊόντα μιας συγκεκριμένης κοινωνίας Το ίδιο, βέβαια, ισχύει για όλα τα ανθρώπινα όντα για τα οποία υπάρχει κάποιας μορφής ιστορική μαρτυρία.

Το ερώτημα αυτό είναι καθαρά φιλοσοφικό, μολονότι οι φιλόσοφοι έχουν συνήθως ένα απώτερο κίνητρο, οι περισσότερες, αν όχι όλες, οι πολίτικες και ηθικές θεωρίες στηρίζονται σε μια ερμηνεία της καταγωγής του καλού και του κακού, του χάους και της τάξης, ενώ πρέπει να αποφασίσουν αν οι άνθρωποι είναι φύσει καλοί ή κακοί, φύσει κοινωνικοί ή μονήρεις ·και ούτω καθεξής. Η ιστορία της φιλοσοφίας μάς αποκαλύπτει πολλές και διαφορετικές προσεγγίσεις του ζητήματος αυτού.

Ένα παράδειγμα είναι η κινεζική παράδοση, στο πλαίσιο της οποίας δυο βασικοί εκπρόσωποι της ο Κομφούκιος και ο Μέγκιος βρίσκονται σε πλήρη διαφωνία ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα ο πρώτος υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι είναι φύσει κακοί και εγωπαθείς και για να γίνουν καλοί χρειάζονται εκπαίδευση και πίεση από την πλευρά της κοινωνίας, ενώ ο δεύτερος ισχυρίζεται ακριβώς το αντίθετο, ότι οι άνθρωποι είναι εγγενώς καλοί και διαφθείρονται από τις αλλοτριωμένες κοινωνίες και τα κακά εκπαιδευτικά συστήματα. Το ίδιο διχασμένη είναι και η Δυτική πολίτικη παράδοση ο Χομπς υποστηρίζει ότι οι προ-κοινωνικές φυσικές κοινωνίες είχαν αποδυθεί σε έναν πόλεμο όλων εναντίον όλων, ώστε να απαιτείται η σύναψη ενός κοινωνικού συμβολαίου ικανού να χαλιναγωγήσει τα ανθρώπινα ένστικτα και να αποτρέψει την αιματοχυσία, ενώ ο Λοκ αρνείται την κακή φύση του ανθρώπου και ισχυρίζεται ότι το κοινωνικό συμβόλαιό χρειάζεται μόνο για να «απαλύνει» τις οχλήσεις που προκύπτουν από τη φυσική κατάσταση. Έτσι, για τον μεν Χομπς η κτηνώδης φύση καιροφυλακτεί όταν η κοινωνία αρχίσει να διαλύεται, για τον δε Λοκ η ίδια αυτή φύση ανήκει στο μακρινό και σκοτεινό παρελθόν της ανθρωπότητας.

Ο Ρουσσώ αποδεικνύει ότι οι εκ διαμέτρου αντίθετες αυτές απόψεις είναι εξίσου λανθασμένες όπως είπα αρχικά, έχουμε μόνο την εμπειρία του εκκοινωνισμένου και μη φυσικού ανθρώπου. Ο Χομπς και ο Λοκ δεν μπορούν να μας δείξουν αυθεντικά φυσικούς ανθρώπους, αλλά ανθρώπους που η σύγχρονη φιλοσοφία τοποθέτησε σε αυτή την κατάσταση με τρόπο θεωρητικό, δηλαδή τεχνητό. (Πράγματι, ο Ρουσσώ επιχειρηματολογεί υπέρ ενός ανθρώπου που είναι φυσικά και ηθικά καλός.)

Η σύγχρονη βιολογία δεν μπορεί να μας βοηθήσει, γιατί, στην καλύτερη περίπτωση, μας δίνει εξηγήσεις εκ των υστέρων, τουτέστιν πως πάμε από “εδώ” που βρισκόμαστε στο “εκεί”. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι δεν ξέρουμε πού είναι αυτό το “εκεί” (για να μην πω ότι, στην πραγματικότητα, δεν ξέρουμε ούτε το “εδώ” που βρίσκεται). Επιπλέον, η βιολογία, στην προσπάθεια της να μας δώσει κάποιες εξηγήσεις που αφορούν στο οργανικό μέρος του ανθρωπίνου όντος, ξεχνά την πνευματική και λογική διάσταση του. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ηθική πλευρά του ανθρώπου συνδέεται κυρίως με τους λόγους παρά με τις αίτιες των πράξεων.

Η NASA ετοιμάζεται να επιστρέψει στη Σελήνη με το σκάφος Orion

ORION 
Σειρά δοκιμών στο νέο της διαστημόπλοιο Orion, πραγματοποιεί η NASA, προσβλέποντας σε μια νέα αποστολή στη Σελήνη ακόμα και μέσα στο 2019. Μέχρι τώρα, το πρόγραμμα του Orion – που υποβάλλεται σε εξαντλητικές δοκιμές, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το πρώτο προοριζόμενο για επανδρωμένες αποστολές αμερικανικό διαστημόπλοιο εδώ και χρόνια – φαίνεται να οδεύει καλώς, ενώ πρόσφατα το σκάφος ανασύρθηκε από τη θάλασσα στα ανοιχτά του Σαν Ντιέγκο, στο πλαίσιο μιας δοκιμής με σκοπό να διαπιστωθεί πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα όταν μια αποστολή στο βαθύ Διάστημα με το Orion επιστρέψει στη Γη.
 
Εάν όλα εξελιχθούν όπως έχει προγραμματιστεί, το Orion θα εξελιχθεί στη «ναυαρχίδα» της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας για επανδρωμένες αποστολές – περιλαμβανομένων πτήσεων σε τροχιά, στη Σελήνη και ίσως στον Άρη. Υπενθυμίζεται ότι αυτή τη στιγμή οι Αμερικανοί αστροναύτες αποστέλλονται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό με ρωσικά σκάφη, μετά την απόσυρση του Διαστημικού Λεωφορείου το 2011, ενώ η NASA αποστέλλει προμήθειες στον ISS με ιδιωτικές εταιρείες όπως η SpaceX και η Orbital ATK.
 
To Orion θα εκτοξεύεται στο Διάστημα με το Space Launch System, έναν νέο πύραυλο ο οποίος αναπτύσσεται και δοκιμάζεται ταυτόχρονα, και υποτίθεται ότι θα είναι πιο ισχυρός από τον Falcon Heavy της SpaceX, ο οποίος πρόκειται να πραγματοποιήσει την πρώτη του πτήση μέσα στις προσεχείς εβδομάδες. Στην επιστροφή του, το διαστημόπλοιο θα επιβραδύνει με αλεξίπτωτα και θα προσθαλασσώνεται, ενώ οι αστροναύτες θα περισυλλέγονται από το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό.
 
Πριν λίγες ημέρες έγιναν δοκιμές ανάκτησης του Orion με το πολεμικό πλοίο USS Anchorage και μια κάψουλα- μοντέλο που είχε το ίδιο μέγεθος, σχήμα, βάρος και κέντρο βάρους με το πραγματικό διαστημόπλοιο. Επίσης, γίνονται δοκιμές του εξοπλισμού υποστήριξης εδάφους, της θερμικής ασπίδας, των συστημάτων αλεξιπτώτων, των ηλεκτρονικών και του λογισμικού.
 
Όσον αφορά στην πρώτη πτήση του Orion, σχεδιάζονται τα εξής: Μόλις αποκολληθεί από τον SLS και βρεθεί στη σωστή πορεία, θα περάσει από τη Σελήνη και θα γυρίσει στη Γη στο πλαίσιο μιας αποστολής διάρκειας τριών εβδομάδων. Η Exploration Mission 1 προορίζεται να εκτοξευθεί τον Δεκέμβριο του 2019, ωστόσο αυτό το χρονοδιάγραμμα θα μπορούσε να αλλάξει ώστε η εκτόξευση να γίνει αργότερα.
 
Η πρώτη αποστολή θα είναι μη επανδρωμένη, ωστόσο οι επόμενες θα είναι πιο φιλόδοξες: Για παράδειγμα, η NASA σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει το Orion για να βοηθήσει αστροναύτες να φτιάξουν έναν νέο διαστημικό σταθμό (Deep Space Gateway).

Έτσι θα ήταν η ζωή μας εάν η Γη ήταν πράγματι επίπεδη

Αποτέλεσμα εικόνας για χαρτησ επιπεδησ γησΗ θεωρία ότι η Γη είναι επίπεδη και πως όλες οι αποδείξεις περί του αντιθέτου δεν είναι παρά μια καλοστημένη συνωμοσία, είναι ταυτόχρονα και η πιο εύκολη για να διαψευσθεί. Ωστόσο, για κάποιον ανεξήγητο λόγο εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη- γνωστοί και ως flat earthers- αρνούνται να αναθεωρήσουν.
 
Η βαρύτητα θα εξακολουθούσε να ισχύει, καθώς τα τεράστια αντικείμενα έχουν σίγουρα μια ισχυρή βαρυτική έλξη. Ωστόσο, αν αφεθεί η Γη μόνο με το φλοιό, αυτό σημαίνει ότι θα έχουμε μόνο 1% της αρχικής μάζας του πλανήτη. Παρόλο που η ισχύς του βαρυτικού πεδίου θα ήταν η ίδια σε ολόκληρη την επιφάνεια, θα ήταν απίστευτα μικρή, αλλά θα ήταν αρκετή για να μας κρατήσει κολλημένους στην επιφάνεια;
 
Ο καθηγητής Brian Cox προσπάθησε πρόσφατα να εξηγήσει με απλά λόγια και επιστημονικά επιχειρήματα πως η γη έχει σφαιροειδές σχήμα, ξεκινώντας έναν διάλογο με τους ενδιαφερόμενους στο Facebook.
 
Όπως είχε εξηγήσει «Δεν υπάρχει απολύτως καμία βάση στη θεωρία πως η Γη είναι επίπεδη. Κανείς στην ανθρώπινη ιστορία, από όσο γνωρίζω, δεν σκέφτηκε ότι ο κόσμος είναι επίπεδος. Οι Έλληνες μέτρησαν την ακτίνα της Γης. Δεν μπορώ να αντιληφθώ γιατί κάποιος μπορεί να πιστεύει ότι η Γη είναι επίπεδη» είχε δηλώσει.
 
Πώς θα ήταν όμως η ζωή μας εάν η Γη ήταν πράγματι επίπεδη; «Στη φυσική υπάρχουν ενδιαφέρουσες θεωρίες που σας λένε πως ζείτε σε έναν περιστρεφόμενο πλανήτη και πως υπάρχει η δύναμη Κοριόλις (η οποία εξηγεί την αντιωρολογιακή κίνηση του ανέμου στην επιφάνεια της Γης) όταν βλέπετε εκείνες τις όμορφες εικόνες των καταιγίδων που περιστρέφονται και περιστρέφονται, ο λόγος είναι ότι ζούμε σε έναν περιστρεφόμενο πλανήτη» ήταν ένα από τα παραδείγματα που είχε αναφέρει ο Brian Cox.
 
Και φυσικά αυτή είναι μια μόνο απόδειξη για το σχήμα και την κίνηση της Γης (για να μην αναφερθούμε στις φωτογραφίες του πλανήτη μας από το διάστημα).
 
Όπως και να χει τα προβλήματα της θεωρίας των flat earthers δεν μπορεί να σταθεί απέναντι στην επιστήμη και τα παραδείγματα είναι πολλά.
 
Για παράδειγμα, όπως εξηγεί ο δρ Τobias Durig, ηφαιστειολόγος και ερευνητής, εάν πράγματι η Γη ήταν επίπεδη οι πυξίδες δεν θα λειτουργούσαν σωστά αφού χωρίς τον μανδύα και τον πυρήνα του πλανήτη δεν υπήρχε και γεωμαγνητικό πεδίο (και φυσικά το νότιο ημισφαίριο θα έπρεπε να αναστραφεί και να βρεθεί στο ίδιο επίπεδο με το βόρειο).
 
Επίσης χωρίς γεωμαγνητικό πεδίο δεν θα μπορούσε να επιβιώσει κανένας οργανισμός αφού λειτουργεί σαν ασπίδα εκτροπής της ηλιακής ακτινοβολίας.
 
Επίσης, δεν είχαμε κίνηση των τεκτονικών πλακών και το πεδίο βαρύτητας απλά θα εξαφανιζόταν εξαιτίας της έλλειψης του πυρήνα της Γης.
 
Θα πηδούσαμε και θα αιωρούμασταν στο διάστημα και το ίδιο θα συνέβαινε και στην ατμόσφαιρά μας.
 
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, θα έπρεπε να ζήσουμε- αν και αμφίβολο- χωρίς καλό κρασί. Γιατί πλέον δεν θα υπήρχαν τα πλούσια ηφαιστειογενή εδάφη, πλούσια σε άζωτο και φώσφορο που μας προσφέρουν τις καλύτερες ποικιλίες!

Ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο

Ο τρόπος με το οποίο βλέπουμε τον κόσμο καθορίζει το πώς ζούμε την κάθε μέρα, το αν όσα μας συμβαίνουν θα μας επηρεάσουν αρνητικά ή θετικά.

Όταν ξυπνάτε το πρωί, ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σκέφτεστε; Μήπως οι δουλειές που πρέπει να κάνετε; Τα emails που πρέπει να απαντήσετε, τις στοίβες της χαρτούρας που πρέπει να τακτοποιηθούν ή μήπως τις δουλειές του νοικοκυριού που πρέπει να γίνουν;

Ή μήπως, σκέφτεστε όλα εκείνα τα πράγματα που σας κάνουν χαρούμενους: Το φιλί που θα σας δώσει το μικρό σας παιδί πριν εκείνο φύγει για το σχολείο, ή μια γλυκιά αγκαλιά στον σύντροφό σας. Ή ακόμη και αν τίποτα δεν έχετε από αυτά που επιθυμείτε, νοιώθετε εξίσου υπέροχα;

Ο Αϊνστάιν κάποτε είχε πει: «Η πιο σημαντική απόφαση που παίρνουμε, είναι εάν πιστεύουμε ότι ζούμε σε ένα φιλικό ή εχθρικό σύμπαν».

Είναι το σύμπαν, ο κόσμος σου που ζεις εχθρικός ή φιλικός; Είναι στη διακριτική σου ευχέρεια να αποφασίσει.

«Κάθε μέρα παίρνω αυτήν την απόφαση. Ξυπνάω και ρωτώ τον εαυτό μου: “Ζω σε έναν καλό ή κακό κόσμο;”», σημειώνει ο Chris Winfield και εξηγεί ότι ο τρόπος με τον οποίο βλέπεις το οικείο περιβάλλον σου, επηρεάζει και το πώς θα είναι η διάθεσή του.

«Η θετική ενέργεια, φέρνει λάμψη στα μάτια, περισσότερη ενέργεια και ευτυχία», σημειώνει με τη σειρά του ο συγγραφέας Ramez Sasson.

Το να ξεκινάς τη μέρα σου με μια συνειδητή απόφαση, ότι το «σύμπαν είναι φιλικό», έχεις λιγότερες πιθανότητες να αντιδράσεις με αρνητικό τρόπο σε ότι δεν πάει σύμφωνα με τα σχέδιά σου, όταν δηλαδή κάτι πάει στραβά. Έχεις λίγο περισσότερη υπομονή, και λίγο περισσότερη ελπίδα.

Το να αισθάνεσαι ευχαρίστηση μπορεί να είναι τόσο διεγερτικό για το μυαλό σας που είναι έτοιμο να ανταποκριθεί στην ευχαρίστηση αυτή με έναν τρόπο που ενισχύει την απόλαυση.

Η αληθινή ζωή

Πόσες φορές ως τώρα έχεις βάλει ερωτήματα στον εαυτό σου όπως: «Γιατί σε μένα;» «Γιατί αυτό;» «Γιατί τόση ατυχία;» Πόσες φορές ακόμη έχεις καταλήξει σε συμπεράσματα όπως: «Είμαι πολύ άτυχος». «Μόνο σε μένα συμβαίνει αυτή η συμφορά». «Η ζωή μου είναι μια κόλαση». «Αν είχα την τύχη του». «Αν μπορούσα να ζω σαν τον» «Αν ο σύντροφός μου ήταν σαν τον άνδρα της».

Νομίζω πως όλοι μας έχουμε ξεστομίσει πολλά τέτοια «αποφθέγματα» ιδιαίτερα όταν περνάμε μια κρίση, μια καταθλιψούλα, μια δοκιμασία.

Είναι γεγονός πως ο άνθρωπος καθώς βιώνει τη ζωή του, αποζητά όλες εκείνες τις ποιότητες που αρχίζουν από «ευ». Ευτυχία, ευλογία, ευκολία, εύνοια, ευρυθμία, ευπορία, ευστροφία, ευτολμία, ευφυΐα, ευχέρεια, ευφράδεια, ευψυχία και άλλα παρόμοια. Από πολύ νωρίς (μέχρι τα 7 του χρόνια ) διαμορφώνει μια εξάρτιση από όλα τα «ευ». Καθώς προχωρά ο χρόνος και το μικρό παιδί μεγαλώνει, παρατηρεί σαν τέλειος παρατηρητής που είναι πως όλοι γύρω του πασχίζουν να κατακτήσουν όλες αυτές τις έννοιες και εστιάζεται στο κυνήγι του θησαυρού των «ευ».

Μέσα στην πρώτη κιόλας δεκαετία της ζωής του έχει καταλήξει πως ο θησαυρός αυτός δεν πιάνεται και σαν πολύ κακός ερμηνευτής που είναι αρχίζει να πιστεύει πως όλοι οι άλλοι καταφέρνουν να πάρουν μερίδιο του θησαυρού εκτός από εκείνο. Τι πλάνη! Πόσο η κοινωνία μας διαστρεβλώνει την πραγματικότητα! Πόσο τα μέσα υποβοηθούν έως και διαμορφώνουν αυτή τη πλάνη! Πόσο οι γονείς υποστηρίζουν το συμπέρασμα αυτό, διατηρώντας και οι ίδιοι τη λανθασμένη πεποίθηση που διαμόρφωσαν όταν ήταν μικρά παιδιά!

Η αληθινή ζωή δεν είναι αυτή που περιγράφεται στα ρομάντζα και στις διαφημίσεις. Η αληθινή ζωή είναι η δική μας η ζωή. Αυτή που ζούμε όλοι μας. Με τα πάνω μας και τα κάτω μας. Με τις όμορφες αλλά και τις άσχημες μέρες της. Με τη λύπη και τη χαρά. Με τη μέρα και τη νύχτα. Με την ανατολή μα και τη δύση. Με την αρρώστια και την υγεία. Με όλα αυτά να πηγαίνουν χέρι-χέρι και πότε το ένα να προπορεύεται του άλλου. Και πάλι απ’ την αρχή.

Αν για λίγο σταθούμε και κοιτάξουμε για να δούμε, ακούσουμε για να μάθουμε, παρατηρήσουμε για να επεξεργαστούμε, μήπως τότε πραγματικά θα συμπεράνουμε πως η ζωή έχει δυσκολίες, δυσαρέσκειες, δυσμένειες, δυσπιστίες, δυστροπίες, δυσχέρειες και άλλες πολλές ποιότητες που αρχίζουν από «δυς»; Όχι γιατί κάποιος μας έχει καταραστεί αλλά γιατί το ζητούμενο είναι να μάθουμε να τις ξεπερνάμε. Έτσι προκύπτει η γνώση. Έτσι αποκτάται η εμπειρία. Έτσι ολοκληρώνεται το έργο του ανθρώπου.

Στο κάτω – κάτω ποιος μας είπε πως ο δρόμος είναι εύκολος; Δεν είναι καλύτερα να τον πάμε χορεύοντας; Ας παραμένουμε λοιπόν στον χορό της ζωής με ελπίδα και επίγνωση. Η ζωή είναι ωραία! Η ζωή είναι πρόκληση! Η ζωή είναι το σύνολο των γεγονότων, των περιστάσεων και των ασχολιών κατά τη διάρκεια του βίου. Είναι το σύνολο των διδαγμάτων της πείρας.

Ας αγκαλιάσουμε με ευγνωμοσύνη το γεγονός της Ζωής, τα γεγονότα της ζωής, τα επεισόδια του βίου. Ας σταθούμε με πίστη και εμπιστοσύνη πως αυτό που μας ταλαιπωρεί τώρα λίγο αργότερα θα είναι μια ανάμνηση. Και αν πάλι δεν είναι και παραμείνει ως συνέπεια λανθασμένων επιλογών ή «χτυπήματος» της μοίρας ας δούμε τι έχουμε να μάθουμε από αυτό.

Ναι υπάρχουν καταστάσεις που δεν είναι αναστρέψιμες όπως μια απώλεια αγαπημένου για παράδειγμα. Ας μάθουμε να διαχειριζόμαστε τον πόνο. Ας μάθουμε να βλέπουμε πάνω και πέρα από τη φαινομενικότητα της ύλης. Ας βάλουμε την έννοια του υπέρ-συνειδητού στη ζωή μας. Τότε η ζωή αποκτά μια άλλη διάσταση. Προσεγγίζει αυτό που οι γιαγιάδες μας έλεγαν: «Τι βρέχει ο ουρανός και δεν το πίνει η γη». Όχι μοιρολατρικά και κακόμοιρα αλλά με σθένος και αποφασιστικότητα.

Τι είναι η φιλοσοφία

Αν αφήσουμε στην άκρη την αρχική ετυμολογία, σύμφωνα με την οποία «φιλοσοφία» σημαίνει «αγάπη για τη σοφία», το να ορίσουμε τη φιλοσοφία είναι δύσκολο, δεδομένου ότι το νόημα της λέξης αλλάζει ανά τους αιώνες. Στην αρχαία Ελλάδα πίστευαν ότι ο άνθρωπος ξεκίνησε να φιλοσοφεί (όπως έλεγε ο Αριστοτέλης) ως αντίδραση στα παράδοξα φαινόμενα, αλλά σε παράδοξα φαινόμενα απαντά η ερώτηση «ποιος έχει κάνει όλα όσα μας περιστοιχίζουν;» (ερώτηση οπωσδήποτε φιλοσοφική, αν και κοινή σε όλες τις θρησκείες), καθώς και η ερώτηση «πώς γίνεται όλα τα μηρυκαστικά να έχουν κέρατα, εκτός από την καμήλα;» – μία ερώτηση στην οποία ο Αριστοτέλης προσπάθησε να απαντήσει, αλλά σήμερα την απευθύνουμε προς την επιστήμη και όχι τη φιλοσοφία.
 
Ακόμα κι αν η επιστήμη καλείται σήμερα να μας εξηγήσει την προέλευση και τη φύση των μηρυκαστικών και είναι σε θέση να μας εξηγήσει ότι αυτά αποτελούν προϊόντα της φυσικής εξέλιξης, απομένει μία ερώτηση καθαρά φιλοσοφική για την οποία ακόμα δεν υπάρχει σαφής απάντηση: «ακόμα κι αν τα μηρυκαστικά είναι προϊόντα της φυσικής εξέλιξης, υπάρχει ένα ανώτερο σχέδιο το οποίο όρισε τους νόμους της φύσης που καθόρισαν την εξέλιξή τους με αυτόν τον τρόπο (και λόγω αυτού κάθε βόδι σε κάθε εποχή και σε κάθε τόπο έχει κέρατα);» Επανερχόμαστε, λοιπόν, στο πρόβλημα της ύπαρξης (ή όχι) του θεού. Η επιστήμη μάς λέει ότι δεν είναι απαραίτητο να υποθέτουμε την ύπαρξη ενός δημιουργού προκειμένου να εξηγήσουμε την προέλευση του σύμπαντος και της ζωής, αλλά δεν μπορεί να μας αποδείξει ότι ο θεός δεν υπάρχει – ακριβώς όπως δεν μπορεί να αποδείξει και ότι υπάρχει, παρόλο που κατά τον Μεσαίωνα ο Θωμάς Ακινάτης πίστευε ότι μπορούσε να αποδείξει την πίστη με τη λογική και διατύπωσε πέντε (φιλοσοφικές) αποδείξεις για την ύπαρξη του θεού. Έπειτα όμως ο Καντ υποστήριξε ότι αποδείξεις τέτοιου τύπου δεν ευσταθούν σύμφωνα με τη λογική και ότι η ύπαρξη του θεού θα μπορούσε να τεθεί ως αξίωμα μόνο για ηθικούς λόγους. Και κάπως έτσι, όσο κι αν η φιλοσοφία διευρύνει το έδαφος της επιστήμης, συνεχίζει (ας μας επιτραπεί η έκφραση) να χώνει τη μύτη της παντού.
 
Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να πούμε ότι, παρόλο που από την αρχαιότητα έως σήμερα η ανθρωπότητα έχει αναθέσει στην επιστήμη να βρει απαντήσεις για ορισμένα ερωτήματα, υπάρχουν άλλα για τα οποία η επιστήμη δεν έχει απαντήσεις (παραδείγματος χάριν, τι είναι το καλό και το δίκαιο, υπάρχει η ιδέα μίας Πολιτείας ανώτερης από τις άλλες, γιατί υπάρχει το κακό και ο θάνατος, και ούτω καθεξής) και τα οποία εμπίπτουν στο πεδίο της φιλοσοφικής έρευνας. Κάποιος, άλλωστε, είπε ότι η φιλοσοφία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τα ερωτήματα για τα οποία δεν υπάρχουν απαντήσεις.
Πρόκειται για μία υπερβολική διατύπωση. Πράγματι, υπάρχουν ερωτήματα για τα οποία δεν υπάρχουν απαντήσεις, αλλά το ίδιο συμβαίνει και στον χώρο των επιστημών, για παράδειγμα ποιος είναι ο μεγαλύτερος μονός αριθμός: με το πρόβλημα αυτό ασχολείται η επιστήμη των μαθηματικών ή, πιο σωστά, η επιστήμη της φιλοσοφίας των μαθηματικών. Η φιλοσοφία όμως ασχολείται με ερωτήματα για τα οποία οι άλλες επιστήμες δεν βρίσκουν απαντήσεις, όπως: Τι σημαίνει είναι; Έχει διαφορά να πούμε εγώ είμαι, με την έννοια του υπάρχειν, ή να πούμε ότι τα σκυλιά είναι θηλαστικά ή ότι είμαι γεννημένος το έτος τάδε ή ακόμα και να αναρωτηθούμε τι είναι ο χρόνος. Υπάρχουν διαφορετικοί λόγοι για τους οποίους αποδεχόμαστε ότι μία ορθή γωνία έχει ενενήντα μοίρες και ότι όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί; Αν εγώ πιστεύω ότι είναι αλήθεια ότι τα σκυλιά είναι θηλαστικά, ότι τώρα βρέχει, ότι οι Τρεις Μάγοι επισκέφθηκαν τον Ιησού, ότι ο Ναπολέων πέθανε στην Αγία Ελένη και η ορθή γωνία έχει ενενήντα μοίρες, όλες μου αυτές οι πεποιθήσεις είναι με την ίδια έννοια «αληθείς»; Και τι είναι η αλήθεια; Δεν μπορούμε να πούμε ότι δεν υπάρχουν απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, αλλά, αντίθετα, έχουν δοθεί υπερβολικά πολλές και υπάρχουν διαφορετικοί ορισμοί της αλήθειας.
 
Ίσως το εξέχον φιλοσοφικό ερώτημα ήταν και είναι «γιατί να υπάρχει κάτι και όχι τίποτα;».
 
Αυτά τα ερωτήματα μπορεί να είναι δύσκολα, και ορισμένοι ίσως σκεφτούν ότι οι φιλόσοφοι δεν έχουν κάτι καλύτερο να κάνουν και ασχολούνται με αυτά. Αλλά ας αναλογιστούμε έναν άνθρωπο κακορίζικο, τσακισμένο από τη δυστυχία ή την αρρώστια, που αναρωτιέται «Μα γιατί να γεννηθώ; Δεν γινόταν οι γονείς μου να μη με έφερναν στον κόσμο;». Ο ταλαίπωρος αναρωτιέται κάτι βασικό για τον ίδιο, κι όμως φιλοσοφεί, ακόμα κι αν δεν το καταλαβαίνει, ακριβώς όπως η γνωστή φιγούρα του Μολιέρου δεν κατάλαβε ποτέ ότι μιλούσε σε πρόζα.
 
Ιδού μερικά άλλα ερωτήματα, κατά βάση φιλοσοφικά, που ακόμα και οι φυσιολογικοί άνθρωποι θέτουν στον εαυτό τους: Υπάρχει δικαιοσύνη σε αυτόν τον κόσμο; Γιατί πρέπει να υποφέρουμε; Υπάρχει μετά θάνατον ζωή όπου θα αποζημιωθώ για τα βάσανά μου; Ο σύντροφός μου μού φαίνεται ο πιο όμορφος στον κόσμο, αλλά τι είναι η ομορφιά; Είναι καλύτερα να είμαστε όλοι ίδιοι ή να ανταμείβεται ο καθένας για τα προτερήματά του; Μία ορθή γωνία έχει ενενήντα μοίρες, και το πιστεύω, αλλά είναι εξίσου αλήθεια ότι όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί, ή μήπως θα αρκούσε ένας αθάνατος για να καταρρίψει αυτή την πεποίθηση; Αν εξωγήινοι έρχονταν στη Γη με έναν ιπτάμενο δίσκο, θα πίστευαν και αυτοί ότι μία ορθή γωνία έχει ενενήντα μοίρες; Τα ζώα έχουν ψυχή; Εγώ έχω; Και τι είναι η ψυχή; Και που βρίσκεται; Και τι είναι η μνήμη, δεδομένου ότι αν κάποιος χάσει εξ ολοκλήρου τη μνήμη του, μοιάζει να μην έχει πια ούτε ψυχή; Γιατί κλαίω με όσα συμβαίνουν σε πρόσωπα της μυθοπλασίας, παρόλο που ξέρω ότι είναι ψέματα; Είναι καλύτερα να πλουτίσει κανείς ξαποστέλνοντας όλους τους άλλους ή να ζει αλτρουιστικά; Λένε ότι ένας χοίρος είναι εξυπνότερος από ένα σκυλί· τότε εγώ γιατί προτιμώ να βγάζω βόλτα τον σκύλο; Έχει να κάνει με τη φιλία, την αγάπη, την ταύτιση; Και τι είναι η φιλία, η αγάπη, η ταύτιση; Γιατί πιστεύω ότι ο άνθρωπος που αγαπώ είναι τέλειος, ο καλύτερος απ’ όλους· αν ήμουν σε άλλο γραφείο ή ζούσα σε άλλη πόλη θα είχα αγαπήσει κάποιον άλλον; Τι διαφορά έχει να αποδεικνύεις σε κάποιον με τεκμήρια μία μαθηματική αλήθεια (για παράδειγμα το Πυθαγόρειο θεώρημα) και να πείθεις κάποιον (για παράδειγμα να ψηφίσει ένα συγκεκριμένο κόμμα και όχι ένα άλλο); Αν η απόδειξη ενός θεωρήματος μας φαίνεται «λογική», το να πειστούμε για την ψήφο μας εξαρτάται από επιλογές «μη λογικές»; Ή από επιλογές απλώς «εύλογες»; Η απόδειξη του θεωρήματος δεν κάνει επίκληση στο συναίσθημα, ενώ η απόφαση της ψήφου βασίζεται πέρα απ’ όλα τα άλλα σε προτιμήσεις, αισθήματα, συναισθήματα, θα πρέπει άρα να έχω μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους μαθηματικούς (στους τεχνικούς) απ’ ό,τι στους πολιτικούς; Τι διαφορές υπάρχουν μεταξύ της λογικής, της νόησης, του συναισθήματος, της πεποίθησης, των προτιμήσεων, των επιλογών από συνήθεια; Σε τι βαθμό το σώμα μας επεμβαίνει στον εγκέφαλό μας;
 
Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε επ’ άπειρον: είναι όλα φιλοσοφικά ερωτήματα και δεν χρειάζεται να είναι κανείς καθηγητής φιλοσοφίας για να τα διατυπώσει. Τα φιλοσοφικά ερωτήματα αφορούν τον καθένα από εμάς.
 
Φυσικά, μπορείτε να αποφασίσετε ότι όλα αυτά τα ερωτήματα είναι χάσιμο χρόνου και ότι μπορούμε να ζήσουμε μια χαρά διασκεδάζοντας, βγάζοντας χρήματα ή πεθαίνοντας της πείνας χωρίς αυτά να μας επηρεάσουν. Αλλά, πέραν του ότι ορισμένοι άνθρωποι δεν μπορούν να αντισταθούν στην έλξη προς αυτά τα ερωτήματα, καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας αυτά τα «ασήμαντα» ερωτήματα καθόρισαν τον τρόπο ζωής μας, ώθησαν ομάδες σε θρησκευτικούς πολέμους, επηρέασαν ριζικά τις έρευνες των επιστημόνων, καθόρισαν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη ζωή, τη διασκέδαση, το κέρδος και τα βάσανά μας, ακόμα και αυτών που δεν το αντιλήφθηκαν ποτέ.

Τρίτη 30 Ιανουαρίου 2018

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ - Τῶν ἑπτὰ σοφῶν συμπόσιον (Ἠθικὰ 153e-154c)

Σχετική εικόνα[153e] [10] Ἀποδεξαμένων δὲ πάντων τὸν Θαλῆν, ὁ Κλεόδωρος εἶπε, «τοιαῦτ᾽ ἐρωτᾶν καὶ ἀποκρίνεσθαι βασιλεῦσιν, ὦ Νειλόξενε, προσῆκόν ἐστιν· ὁ δὲ προπίνων τὴν θάλατταν Ἀμάσιδι βάρβαρος ἐδεῖτο τῆς Πιττακοῦ βραχυλογίας, ᾗ πρὸς Ἀλυάττην ἐχρήσατο προστάττοντά τι καὶ γράφοντα Λεσβίοις ὑπερήφανον, ἀποκρινάμενος οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ μόνον κελεύσας κρόμμυα καὶ θερμὸν ἄρτον ἐσθίειν.»
Ὑπολαβὼν οὖν ὁ Περίανδρος «ἀλλὰ μήν,» ἔφη, «καὶ τοῖς παλαιοῖς Ἕλλησιν ἔθος ἦν, ὦ Κλεόδωρε,

[153f] τοιαύτας ἀλλήλοις ἀπορίας προβάλλειν. ἀκούομεν γὰρ ὅτι καὶ πρὸς τὰς Ἀμφιδάμαντος ταφὰς εἰς Χαλκίδα τῶν τότε σοφῶν οἱ δοκιμώτατοι ποιηταὶ συνῆλθον· ἦν δ᾽ ὁ Ἀμφιδάμας ἀνὴρ πολεμικός, καὶ πολλὰ πράγματα παρασχὼν Ἐρετριεῦσιν ἐν ταῖς περὶ Ληλάντου μάχαις ἔπεσεν. ἐπεὶ δὲ τὰ παρεσκευασμένα τοῖς ποιηταῖς ἔπη χαλεπὴν καὶ δύσκολον ἐποίει τὴν κρίσιν διὰ τὸ ἐφάμιλλον, ἥ τε δόξα τῶν ἀγωνιστῶν, Ὁμήρου καὶ Ἡσιόδου, πολλὴν

[154a] ἀπορίαν μετ᾽ αἰδοῦς τοῖς κρίνουσι παρεῖχεν, ἐτράποντο πρὸς τοιαύτας ἐρωτήσεις, καὶ προέβαλ᾽ ὁ μέν, ὥς φησι Λέσχης,
Μοῦσά μοι ἔννεπε κεῖνα, τὰ μήτ᾽ ἐγένοντο πάροιθε
μήτ᾽ ἔσται μετόπισθεν,
ἀπεκρίνατο δ᾽ Ἡσίοδος ἐκ τοῦ παρατυχόντος
ἀλλ᾽ ὅταν ἀμφὶ Διὸς τύμβῳ καναχήποδες ἵπποι
ἅρματα συντρίψωσιν ἐπειγόμενοι περὶ νίκης.
καὶ διὰ τοῦτο λέγεται μάλιστα θαυμασθεὶς τοῦ τρίποδος τυχεῖν.»
«Τί δὲ ταῦθ᾽,» ὁ Κλεόδωρος εἶπε, «διαφέρει

[154b] τῶν Εὐμήτιδος αἰνιγμάτων; ἃ ταύτην μὲν ἴσως οὐκ ἀπρεπές ἐστι παίζουσαν καὶ διαπλέκουσαν ὥσπερ ἕτεραι ζωνία καὶ κεκρυφάλους προβάλλειν ταῖς γυναιξίν, ἄνδρας δὲ νοῦν ἔχοντας ἔν τινι σπουδῇ τίθεσθαι γελοῖον.»
Ἡ μὲν οὖν Εὔμητις ἡδέως ἂν εἰποῦσά τι πρὸς αὐτόν, ὡς ἐφαίνετο, κατέσχεν ἑαυτὴν ὑπ᾽ αἰδοῦς, καὶ ἀνεπλήσθη τὸ πρόσωπον ἐρυθήματος· ὁ δ᾽ Αἴσωπος οἷον ἀμυνόμενος ὑπὲρ αὐτῆς «οὐ γελοιότερον οὖν,» εἶπε, «τὸ μὴ δύνασθαι ταῦτα διαλύειν, οἷόν ἐστιν ὃ μικρὸν ἔμπροσθεν ἡμῖν τοῦ δείπνου προέβαλεν,
ἄνδρ᾽ εἶδον πυρὶ χαλκὸν ἐπ᾽ ἀνέρι κολλήσαντα;
τί τοῦτ᾽ ἐστὶν ἔχοις ἂν εἰπεῖν;»

[154c] «Ἀλλ᾽ οὐδὲ μαθεῖν δέομαι,» ἔφη ὁ Κλεόδωρος.
«Καὶ μὴν οὐδείς,» ἔφη, «σοῦ τοῦτο μᾶλλον οἶδεν οὐδὲ ποιεῖ βέλτιον· εἰ δ᾽ ἀρνῇ, μάρτυρας ἔχω σικύας.»
Ὁ μὲν οὖν Κλεόδωρος ἐγέλασε· καὶ γὰρ ἐχρῆτο μάλιστα ταῖς σικύαις τῶν καθ᾽ αὑτὸν ἰατρῶν, καὶ δόξαν οὐχ ἥκιστα τὸ βοήθημα τοῦτο δι᾽ ἐκεῖνον ἔσχηκε.

***
[153e] [10] Όταν οι γνώμες του Θαλή έγιναν αποδεκτές από όλους, ο Κλεόδωρος είπε: «Να κάνουν τέτοιου είδους ερωτήσεις και να δίνουν τέτοιου είδους απαντήσεις είναι, Νειλόξενε, κάτι που ταιριάζει στους βασιλιάδες. Ο βάρβαρος όμως που ζήτησε από τον Άμαση να πιει τη θάλασσα, χρειαζόταν τη βραχυλογία που χρησιμοποίησε ο Πιττακός προς τον Αλυάττη, όταν αυτός έγραψε και έστειλε στους κατοίκους της Λέσβου μια αλαζονική και αυταρχική διαταγή· ο Πιττακός λοιπόν δεν του έδωσε καμιά απάντηση και μόνο του παράγγειλε να τρώει κρεμμύδια και ζεστό ψωμί.»
Πήρε τότε τον λόγο ο Περίανδρος και είπε: «Εν πάση περιπτώσει, Κλεόδωρε, και οι παλιοί Έλληνες είχαν τη συνήθεια

[153f] να απευθύνουν ο ένας στον άλλον τέτοιου είδους περίπλοκες ερωτήσεις. Ακούμε, πράγματι, ότι κατά την ταφή του Αμφιδάμαντα συγκεντρώθηκαν στη Χαλκίδα οι πιο φημισμένοι ποιητές μεταξύ των σοφών ανδρών της εποχής. Ο Αμφιδάμαντας ήταν ένας πολεμιστής, που είχε δημιουργήσει πολλά προβλήματα στους Ερετριείς και σκοτώθηκε σε μια από τις μάχες για τη Ληλάντεια πεδιάδα. Επειδή όμως οι στίχοι που είχαν γράψει οι ποιητές έκαναν με την ισοδυναμία τους δύσκολη και δυσάρεστη τη διαδικασία της κρίσης, και από την άλλη η φήμη των ανταγωνιστών, του Ομήρου δηλαδή και του Ησιόδου, προκαλούσε μεγάλη

[154a] αμηχανία και διστακτικότητα στους κριτές, κατέφυγαν σε τέτοιου είδους ερωτήσεις, και, όπως λέει ο Λέσχης, ο Όμηρος πρότεινε:
Μούσα, έλα τραγούδησέ μου όσα δεν έγιναν ποτέ
κι ούτε ποτέ θα γίνουν,
και ο Ησίοδος τού απάντησε εκ του προχείρου:
όταν άλογα βροντοπόδαρα τ᾽ αμάξια τους θα σπάσουν
στου Δία τον τάφο ολόγυρα τρέχοντας για τη νίκη·
γι᾽ αυτή του την απάντηση λένε ότι ο Ησίοδος κέρδισε τον γενικό θαυμασμό και πήρε ως βραβείο τον τρίποδα».
«Σε τί όμως διαφέρουν όλα αυτά», είπε ο Κλεόδωρος, «από τα αινίγματα της Εύμητης;

[154b] Το να πλέκει εκείνη για διασκέδαση τέτοια αινίγματα —όπως άλλες πλέκουν ζώνες και κεφαλόδεσμους— και να τα παρουσιάζει ύστερα στις γυναίκες, ίσως δεν είναι αταίριαστο πράγμα· άντρες όμως με μυαλό να δίνουν σ᾽ αυτά και την παραμικρή σημασία, είναι πράγμα γελοίο».
Η Εύμητη —φάνηκε καθαρά— πολύ θα το ᾽θελε να του δώσει τότε μιαν απάντηση, συγκρατήθηκε όμως από συστολή και το πρόσωπό της έγινε κατακόκκινο. Ο Αίσωπος όμως, σαν για να την υπερασπισθεί, είπε: «Δεν είναι όμως πιο γελοίο το να μη μπορεί κανείς να τα λύσει τα αινίγματα αυτά; Όπως, ας πούμε, αυτό που μας πρότεινε λίγο πριν το δείπνο:
Είδα κάποιον με φωτιά χαλκό σε κάποιον άλλον να κολλάει.
Αλήθεια, θα μπορούσες να μου πεις τί είναι αυτό;»

[154c] «Μα ούτε και θέλω να το μάθω», είπε ο Κλεόδωρος.
«Και όμως», είπε ο Αίσωπος, «κανένας δεν το ξέρει καλύτερα από σένα, και ούτε υπάρχει κανείς που να μπορεί να το κάνει καλύτερα από σένα. Αν δεν το παραδέχεσαι, έχω μάρτυρες τις βεντούζες».
Γέλασε τότε ο Κλεόδωρος, αφού από τους γιατρούς της εποχής του κανένας δεν χρησιμοποιούσε τόσο πολύ τις βεντούζες όσο εκείνος, και αφού το θεραπευτικό αυτό μέσο απέκτησε πολύ μεγάλη υπόληψη χάρη σ᾽ εκείνον.

Κι αν δεν συγχωρέσεις τον εαυτό σου, πώς θα συγχωρέσεις τους άλλους;

Η ζωή είναι δύσκολη. Θα υπάρχουν πάντα τα πάνω της και τα κάτω της.

Μπορεί μερικές φορές να αισθάνεσαι ότι οι αποφάσεις και οι πράξεις που έχεις κάνει είναι ασυγχώρητες, αλλά όλα αυτά ανήκουν πια στο παρελθόν και δεν μπορείς να τα αλλάξεις. Το πιο σημαντικό τώρα είναι να ξεκολλήσεις από αυτά και να συγχωρήσεις τον εαυτό σου μένοντας θετικός.

Τα λάθη είναι κομμάτι της ζωής
Είναι στην ανθρώπινη φύση να κάνει λάθη στη ζωή. Δεν θα βρεις ούτε ένα άτομο πάνω στον κόσμο που να μην έχει κάνει. Τα λάθη αποτελούν μέρος της ζωής και καθορίζουν το ποιοι είμαστε ως άτομα.

Είναι φυσιολογικό το να νιώθουμε θλίψη και να μετανιώνουμε για τα σφάλματά μας. Μερικά λάθη δεν μπορούν να αντιστραφούν.

Μπορεί να έχεις κάνει μεγάλα λάθη στη ζωή σου αλλά κι εκεί ισχύει η ίδια αρχή: αυτά τα λάθη δεν γίνεται να αλλάξουν πια. Κατά συνέπεια πρέπει να συγχωρήσεις τον εαυτό σου για αυτά και να συνεχίσεις τη ζωή σου. Το να συγχωρείς τον εαυτό σου δεν σημαίνει πως υποκρίνεσαι ότι τα λάθη δεν συνέβησαν, αλλά ότι έχεις πάρει το μάθημα που θα σε βοηθήσει να γίνεις καλύτερος άνθρωπος.

Σταμάτα να συγκρίνεις διαρκώς τον εαυτό σου με τους άλλους
Αν πάντα συγκρίνεις τον  εαυτό σου με τους άλλους και τα κατορθώματά τους, δεν θα είσαι ποτέ ικανοποιημένος. Στις μέρες μας οι επιτυχημένοι άνθρωποι βρίσκονται παντού. Πριν λίγες ημέρες διάβασα για ένα νέο επιχειρηματία ο οποίος αφού εκτέλεσε το πλάνο του όπως το είχε σχεδιάσει έγινε πολύ επιτυχημένος και πολύ πλούσιος. Θα ένιωθα ανικανοποίητος και δυστυχισμένος με τη ζωή μου αν σύγκρινα τον εαυτό μου με αυτό το άτομο και αναρωτιόμουν για τους λόγους για τους οποίος δεν είμαι ο ίδιος επιτυχημένος ή πλούσιος όπως αυτός. Θα θύμωνα στον εαυτό μου που δεν είμαι στο ίδιο επίπεδο με αυτόν και απλώς θα συνέχιζα να συγκρίνομαι μαζί του. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και πως ο καθένας έχει μεγαλώσει πολύ διαφορετικά.

Η παιδική σου ηλικία και η ανατροφή σου μπορεί να διαφέρει από του άλλου. Όλες οι αποφάσεις που πήραμε μας βοήθησαν να διαμορφώσουμε το χαρακτήρα που έχουμε σήμερα. Επομένως είναι απαραίτητο να συγχωρούμε τον εαυτό μας που δεν μοιάζει με τον διπλανό μας. Αν το κάνουμε αυτό και αποδεχτούμε το ότι κάθε εμπειρία στη ζωή ενός ατόμου είναι διαφορετική, θα μπορέσουμε να ευτυχήσουμε.

Σταμάτα να είσαι τόσο σκληρός με τον εαυτό σου
Να θυμάσαι ότι δεν είσαι τέλειος. Κανένας δεν είναι τέλειος. Ο καθένας έχει ελαττώματα και πράγματα που θέλει να βελτιώσει στον εαυτό του. Θα υπάρξουν και αυτές οι στιγμές όπου δεν θα νιώθεις χαρούμενος και θα παρεκκλίνεις από τους στόχους και τις υποχρεώσεις σου.

Κάποτε είχα βάλει στόχο να πάρω υψηλούς βαθμούς στα μαθήματα του πανεπιστημίου σε όλο το εξάμηνο. Όταν βγήκαν οι βαθμοί διαπίστωσα ότι δεν πέτυχα το στόχο μου. Αρχικά, θύμωσα με τον εαυτό μου και δεν μπορούσα να του συγχωρήσω το γεγονός ότι παρόλο που το είχε σχεδιάσει τόσο προσεκτικά, απέτυχε. Ωστόσο παρατήρησα κάποια θετικά πράγματα όταν προσπάθησα να αναλύσω κάποιους από τους λόγους για τους οποίους απέτυχα. Παρατήρησα ότι έλαβα μέρος σε περισσότερες δραστηριότητες της σχολής μου και πως παραβρέθηκα σε περισσότερες εκδηλώσεις. Από τη μια μπορεί να μη πέτυχα τον σκοπό μου, από την άλλη όμως κέρδισα μερικές πολύτιμες εμπειρίες και έχτισα καλές διασυνδέσεις πηγαίνοντας σε αυτές τις εκδηλώσεις και συμμετέχοντας περισσότερο στις δραστηριότητες του πανεπιστημίου.

Είναι σημαντικό να σταματήσεις να είσαι τόσο αυστηρός με τον εαυτό σου. Είναι φυσιολογικό οι άνθρωποι να αποτυγχάνουν και αυτό να τους στερεί το κίνητρο για να κάνουν πράγματα. Θα υπάρξουν απρόσμενα εμπόδια και προκλήσεις οι οποίες θα σε απομακρύνουν από τους στόχους σου. Να θυμάσαι να παίρνεις θετικά μαθήματα από αυτές τις στιγμές και να συγχωρείς τον εαυτό σου.

Να είσαι περήφανος για όσα έχεις καταφέρει
Μερικές φορές τείνουμε να ξεχνάμε όσα έχουμε κατορθώσει στο παρελθόν. Δεν θα ήσουν εδώ που είσαι σήμερα χωρίς τις πράξεις που έκανες στο παρελθόν, καθώς εκείνες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ζωής σου. Είναι σημαντικό να υπενθυμίζεις στον εαυτό σου τις περιόδους που απογοητεύεται, τα μεγάλα του επιτεύγματα. Θα αναρωτιέσαι πάντα «τι θα γινόταν αν» αλλά θυμήσου πως η ζωή είναι δύσκολη. Να είσαι ευγνώμων για όσα έχεις καταφέρει μέχρι τώρα και σε έφτασαν εδώ. Η αναπόληση των παλιών σου επιτευγμάτων θα σου δώσει επίσης την αυτοπεποίθηση πως μπορείς να ξεπεράσεις τις παρούσες δυσκολίες που αντιμετωπίζεις. Πρέπει να συγχωρήσεις τον εαυτό σου που βρίσκεται σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες και να χρησιμοποιήσεις την εμπειρία που κέρδισες από τις παλιότερες επιτυχίες σου έτσι ώστε να ξεπεράσεις τα εμπόδια.

Συγχώρεσε τον εαυτό σου. Η ζωή σου φυλά μια νέα ευκαιρία να γίνεις καλύτερος άνθρωπος.

Λουκρήτιος: Για τους θεούς και τη θρησκεία

Αποτέλεσμα εικόνας για lucrèce de la nature des choses: poëmeΚι όμως, το 57πχ ο Λουκρήτιος τόλμησε να γράψει για τη θέση του ανθρώπου απέναντι στο σύμπαν χωρίς την επιρροή των θεών, στο «ωραιότερο διδακτικό ποίημα που σώζεται σήμερα σε οποιαδήποτε γλώσσα του κόσμου» όπως μας λέει ο φιλόλογος Χέρμπερτ Τένιγκς Ρόουζ.
   
«Και τώρα δεν είναι πολύ δύσκολο να σου εξηγήσω ποια αιτία διέδωσε τους θεούς σε μεγάλα έθνη και γέμισε τις πόλεις με βωμούς, φρόντισε να καθιερωθούν επίσημες τελετές, τελετές που ακόμα και σήμερα γίνονται με λαμπρότητα σε σπουδαίες ευκαιρίες σε ονομαστούς τόπους, απ’ όπου ακόμα και σήμερα μένει φυτεμένος μέσα στους θνητούς ο τρόμος, που σ’ όλη την οικουμένη υψώνει καινούριους ναούς για τους θεούς και αναγκάζει τους ανθρώπους να σπρώχνονται μέσα σ’ αυτούς τις γιορτάσιμες μέρες.
 
Πραγματικά, την εποχή εκείνη οι γενιές των θνητών έβλεπαν σε κατάσταση εγρήγορσης κι ακόμα πιο πολύ στον ύπνο τους θεούς με εξαιρετική μορφή και θαυμαστή σωματική διάπλαση.
 
Απέδιδαν λοιπόν σ’ αυτούς αίσθηση, γιατί τους φαίνονταν πως κουνούσαν τα μέλη τους και εκφωνούσαν λόγους υπέροχους, ανάλογους με τη λαμπρή μορφή και τις υπερβολικές τους δυνάμεις.

Τους απέδιδαν ζωή αιώνια, γιατί πάντα ανανεωνόταν το πρόσωπό τους και το παράστημά τους παράμενε το ίδιο· και προπαντός γιατί νόμιζαν πως δεν ήταν δυνατό, μια και ήταν τόσο δυνατοί και μεγάλοι, να νικηθούν εύκολα από οποιαδήποτε δύναμη.
 
Νόμιζαν πως ήταν πολύ μεγάλη η ευτυχία τους, γιατί κανένα τους δεν ενοχλούσε ο φόβος του θανάτου και συγχρόνως γιατί τους έβλεπαν στον ύπνο τους να κάνουν πολλά και θαυμαστά, χωρίς να κουράζονται καθόλου.
 
Παρατηρούσαν εξάλλου να περιφέρονται με τάξη καθορισμένη τα ουράνια σώματα, τις εποχές του έτους να κυλούν περιοδικά και δεν μπορούσαν να καταλάβουν τις αιτίες που τα προκαλούσαν αυτά. Έτσι το καταφύγιό τους ήταν να τ’ αποδίδουν όλα στους θεούς και να υποθέτουν πως όλα γίνονται με τη δίκιά τους θέληση.
 
Στον ουρανό τοποθέτησαν την κατοικία και την έδρα των θεών, γιατί στον ουρανό έβλεπαν να στρέφεται η νύχτα και το φεγγάρι, η μέρα και η νύχτα, και τα μεγαλοπρεπή σημεία της νύχτας, οι περιπλανώμενες τη νύχτα δάδες του ουρανού και οι φτερωτές φλόγες, τα σύννεφα, ο ήλιος, οι βροχές, το χιόνι, οι άνεμοι, οι κεραυνοί, το χαλάζι και οι απότομες βροντές και τ’ απειλητικά μουγκρητά.
 
Κακομοίρη ανθρώπινη γενιά, που καταλόγισε τέτοιες πράξεις στους θεούς και πίστεψε ακόμα πως η οργή τους είναι φοβερή! Πόσους θρήνους προκάλεσαν στον εαυτό τους, πόσες πληγές σ’ εμάς και πόσα δάκρυα στους απογόνους μας!
 
Δεν είναι ευσέβεια να παρουσιάζεται κανείς συχνά με το κεφάλι σκεπασμένο, στραμμένος σε μια πέτρα και να πλησιάζει σ’ όλους τους βωμούς. Ούτε να πέφτει στο χώμα προσκυνώντας και ν’ απλώνει τις παλάμες μπροστά στα ιερά των θεών ούτε να ποτίζει τους βωμούς με το άφθονο αίμα των ζώων ούτε να κομποδένει μια ευχή πάνω στην άλλη - αλλά μάλλον να μπορεί να τ’ αντικρίζει όλα με ατάραχη σκέψη.

Γιατί, όταν ρίχνομε το βλέμμα ψηλά στις ουράνιες περιοχές του μεγάλου κόσμου και στον αιθέρα με τα μπηγμένα πάνω του αστέρια, όταν η σκέψη μας πάει στις πορείες του ήλιου και της σελήνης, τότε μες στις καρδιές μας που καταπιέζονται από άλλα κακά, μια φροντίδα ξυπνάει και αρχίζει να σηκώνει το κεφάλι: μήπως τυχόν βρίσκεται μπροστά μας καμιά τεράστια θεϊκή δύναμη, που στρέφει τα λευκά αστέρια με ποικίλες κινήσεις.
 
Γιατί η άγνοια των αιτιών προβάλλει τη γεμάτη αμφιβολίες σκέψη, μήπως υπήρξε κάποια αρχική γέννηση του κόσμου και συγχρόνως μήπως υπάρχει κάποιο τέλος, που να μπορούν μέχρις αυτό τα τείχη του κόσμου ν’ αντέξουν αυτή την κούραση της αέναης κίνησης, ή μήπως, προικισμένα από τους θεούς με μια αιώνια ύπαρξη, μπορούν γλιστρώντας με συνεχή κίνηση στο χρόνο να περιφρονούν τις σκληρές δυνάμεις της αιωνιότητας.
 
Εξάλλου ποιανού δε σφίγγεται η καρδιά από το φόβο των θεών, ποιανού δε μαζεύονται τα μέλη από τον τρόμο, όταν η κατάξερη γης τρέμει από το φριχτό χτύπημα του κεραυνού και τα μουγκρητά διατρέχουν τον απέραντο ουρανό; Δεν τρέμουν οι λαοί και τα έθνη, δε ζαρώνουν οι βασιλιάδες χτυπημένοι από το φόβο των θεών, μήπως φτάσει η βαριά ώρα της τιμωρίας για κάποια κακή τους πράξη ή περήφανο λόγο;
 
Ακόμα, όταν η δύναμη του ορμητικού ανέμου σαρώνει το ναύαρχο πάνω στο πέλαγο μαζί με τις δυνατές του λεγεώνες και τους ελέφαντες, δε ζητάει με τις ευχές του την ειρήνη των θεών, δεν παρακαλεί με την προσευχή του για ήσυχους ανέμους και ευνοϊκές αύρες; Μάταια όμως, γιατί συχνά αρπαγμένος από δυνατό σίφουνα πετιέται στα ρηχά του θανάτου. Σε τέτοιο βαθμό μια δύναμη κρυμμένη συντρίβει τ’ ανθρώπινα πράγματα και φαίνεται να τσαλαπατάει τις ωραίες ράβδους των υπάτων και τα σκληρά τσεκουριά. Φαίνεται να τα κοροϊδεύει.
 
Τέλος, όταν κάτω από τα πόδια μας σαλεύει ολόκληρη η γη, όταν οι πόλεις κλονίζονται και πέφτουν ή απειλούνται να γκρεμιστούν, τι το παράξενο αν νιώθουν περιφρόνηση για τον εαυτό τους οι ανθρώπινες γενιές κι αναγνωρίζουν μεγάλη και θαυμαστή εξουσία πάνω στα ανθρώπινα πράγματα στις δυνάμεις των θεών που κυβερνούν τα πάντα;»
 
Λουκρήτιος - De rerum natura, Περί της φύσεως των πραγμάτων
------------
Σημείωση
Από το έργο αυτό του Λουκρητίου γνώρισε ουσιαστικά η Ευρώπη την ατομική φυσική του Επίκουρου, όπου έχουν τη ρίζα τους πολλά θέματα που τελειοποίησε ή και καλείται ακόμη να τελειοποιήσει η νεότερη ατομική επιστήμη γιατί στην πραγματικότητα κρύβεται ένας ανάλογος προβληματισμός.

Αυτό που έχουμε, αυτό που αντιπροσωπεύουμε και αυτό που είμαστε

Σχετική εικόναΠοιός από μας δεν έχει γνωρίσει κάποιον άνθρωπο (ίσως τον ίδιο μας τον εαυτό) που να είναι τόσο στραμμένος προς τα έξω, τόσο απορροφημένος στη συσσώρευση αγαθών ή στο τι σκέφτονται οι άλλοι, ώστε να χάνει κάθε αίσθηση του εαυτού του; Ένας τέτοιος άνθρωπος, όταν του τίθεται κάποιο ερώτημα, αναζητεί την απάντηση προς τα έξω κι όχι προς τα μέσα. Διατρέχει δηλαδή τα πρόσωπα των άλλων, για να μαντέψει ποιά απάντηση επιθυμούν ή περιμένουν.
   
Για έναν τέτοιον άνθρωπο θεωρώ χρήσιμο να συνοψίσω μια τριάδα δοκιμίων που έγραψε ο Σοπενάουερ προς το τέλος της ζωής του. (Για όποιον έχει φιλοσοφικές τάσεις είναι γραμμένα σε γλώσσα σαφή και προσβάσιμη στον μη ειδικό).
 
Βασικά τα δοκίμια τονίζουν ότι το μόνο που μετράει είναι αυτό που το άτομο είναι. Ούτε ο πλούτος ούτε τα υλικά αγαθά ούτε η κοινωνική θέση ούτε η καλή φήμη φέρνουν την ευτυχία. Αν και οι σκέψεις αυτές δεν αφορούν συγκεκριμένα τα υπαρξιακά θέματα, παρ' όλ' αυτά μας βοηθούν να μετακινηθούμε από ένα επιφανειακό επίπεδο προς βαθύτερα ζητήματα.
 
1. Αυτό που κατέχουμε. Τα υλικά αγαθά είνα απατηλά. Ο Σοπενάουερ υποστηρίζει πολύ κομψά ότι η συσσώρευση πλούτου και αγαθών είναι ατελείωτη και δεν προσφέρει ικανοποίηση. Όσο περισσότερα κατέχουμε, τόσο πολλαπλασιάζονται οι απαιτήσεις μας. Ο πλούτος είναι σαν το νερό της θάλασσας: όσο περισσότερο πίνουμε, τόσο πιο πολύ διψάμε. Στο τέλος δεν κατέχουμε εμείς τα αγαθά μας – μας κατέχουν εκείνα.
 
2. Αυτό που αντιπροσωπεύουμε στα μάτια των άλλων. Η φήμη είναι το ίδιο εφήμερη όσο και τα υλικά πλούτη. Ο Σοπενάουερ γράφει: «Οι μισές μας ανησυχίες και αγωνίες έχουν προέλθει από την έγνοια μας για τις γνώμες των άλλων... πρέπει να βγάλουμε αυτό το αγκάθι απ' τη σάρκα μας». Είναι τόσο ισχυρή η παρόρμηση να κάνουμε μια καλή εμφάνιση, ώστε για μερικούς φυλακισμένους, την ώρα που βαδίζουν προς τον τόπο της εκτέλεσής τους, αυτό που κυρίως απασχολεί τη σκέψη τους είναι το ντύσιμο και οι τελευταίες τους χειρονομίες. Η γνώμη των άλλων είναι ένα φάντασμα που μπορεί ανά πάσα στιγμή ν' αλλάξει όψη. Οι γνώμες κρέμονται από μια κλωστή και μας υποδουλώνουν στο τι νομίζουν οι άλλοι, ή, ακόμα χειρότερα, στο τι φαίνεται να νομίζουν – γιατί ποτέ δεν μπορούμε να μάθουμε τι σκέφτονται πραγματικά.
 
3. Αυτό που είμαστε. Μόνο αυτό που είμαστε έχει πραγματική αξία. Μια καλή συνείδηση, λέει ο Σοπενάουερ, αξίζει περισσότερο από μια καλή φήμη. Ο μεγαλύτερος στόχος μας θα έπρεπε να είναι η καλή υγεία κι ο πνευματικός πλούτος, ο οποίος οδηγεί σε ανεξάντλητα αποθέματα ιδεών, στην ανεξαρτησία και σε μια ηθική ζωή. Η ψυχική μας γαλήνη πηγάζει από τη γνώση ότι αυτό που μας αναστατώνει δεν είναι τα πράγματα, αλλά η ερμηνεία μας για τα πράγματα.
 
Αυτή η τελευταία σκέψη – ότι η ποιότητα της ζωής μας προσδιορίζεται από το πως ερμηνεύουμε τις εμπειρίες μας, όχι από τις ίδιες τις εμπειρίες – είναι ένα σημαντικό θεραπευτικό δόγμα που ανάγεται στην αρχαιότητα. Κεντρικό αξίωμα στη σχολή του στωικισμού, πέρασε από τον Ζήνωνα, τον Σενέκα, τον Μάρκο Αυρήλιο, τον Σπινόζα, τον Σοπενάουερ και τον Νίτσε κι έφτασε να γίνει θεμελιώδης έννοια στην ψυχοδυναμική.

Οι παγωμένοι άνθρωποι

Ο κόσμος πλέον μοιάζει μουδιασμένος, οι αντιδράσεις δεν γίνονται με ευγενή τρόπο, με κριτική σκέψη, με σθένος, όραμα. Κουράστηκε πλέον αυτός ο άνθρωπος και δεν κοιτάει την ουσία του προβλήματος απλώς παπαγαλίζει και προσπαθεί να πετάξει την γνώμη του με ορμή όπως πετάνε την μπάλα του μπέιζμπολ.

Θέλει να ακουστεί η φωνή του απεγνωσμένα, αυτά τα πέντε λεπτά της εφήμερης δημοσιότητας στον ψηφιακό κόσμο θα αναπτερώσουν το ηθικό του, άσχετα αν στη πραγματική ζωή του, δεν εφαρμόζει τίποτα από αυτά τα οποία πρεσβεύει με τόσο πάθος.

Ακόμα χειρότερα… πράττει ακριβώς αυτά που σχολιάζει ότι του διαβρώνουν την αισθητική, αυτό που με θλίβει όμως είναι όταν ο πάγος αυτός κατοικεί στην καρδιά των ανθρώπων, όλα γύρω τους φαντάζουν σαν μία καλοστημένη φάρσα τηλεοπτικής εκπομπής, ζουν σε μια γυάλινη σφαίρα, δεν θέλουν να φύγουν από εκεί.

Είναι αυτοί ακριβώς που σε μία δυσάρεστη είδηση στο διαδίκτυο θα τρέξουν να σχολιάσουν, δίχως σκέψη, δίχως να αναρωτηθούν τι είναι αυτά που γράφουν, γράφουν προγραμματισμένα με στόχο το σοκ, για να δείξουν πόσο ωραίοι και χαλαροί τύποι είναι που δεν τους αγγίζει τίποτα. Απλά γελάνε, διακωμωδούν με τη κοινή διαδικτυακή τους παρέα, την ατυχία άλλων, χωρίς να σκεφτούν ότι θα μπορούσαν να είναι η ίδιοι στην θέση τους, αλλά αφού δεν συμβαίνει σε εμένα γιατί να με νοιάξει άλλωστε.

Δεν μπαίνουν πλέον στον κόπο να μπουν στην θέση του άλλου, έστω και για ένα λεπτό, είναι κουραστικό βλέπεις, προτιμώ το κρύο σκοτεινό χιούμορ με άρωμα θανάτου, παρά να μπω ένα λεπτό στην θέση του άλλου και να αναρωτηθώ πώς θα ήμουνα εγώ αν μου είχε συμβεί κάτι ανάλογο.

Η απάντηση ότι είναι μίζερο να μπαίνεις σε αυτήν την κατάσταση και ότι εγώ θέλω να είμαι χαρούμενος, δείχνει την άρνηση να συμμετέχω στην ζωή γύρω μου, η θλίψη, ο πόνος, το να μπαίνεις στα παπούτσια του άλλου, η εμπάθεια, όλα αυτά μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους, εκτιμούμε την ζωή περισσότερο όταν βλέπουμε πόσο εύθραυστη είναι, όλα τα υπόλοιπα απλά είναι δικαιολογίες αυτών που φοβούνται να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα σε όλες τις εκφάνσεις της.

Κάθε μέρα ακούμε συζητήσεις γύρω μας, οι οποίες έχουν ως στόχο να παρακινήσουν τους συνομιλητές μας να δουν το κόσμο με διαφορετική προσέγγιση πιο βαθιά και αληθινή, αντιμετωπίζοντας θεματικές γύρω από την ζωή και το θάνατο, αλλά όλοι πέφτουν να χαρακτηρίσουν σκοτεινό και καταθλιπτικό αυτόν που την ξεκίνησε.

Εμένα με συγκλονίζει διότι μου θυμίζει την ύψιστη σημασία της ζωής και το ότι βρισκόμαστε εδώ για περιορισμένο χρόνο, αυτόματα σε ωθεί να αξιοποιήσεις τον χρόνο σου σοφά, οπότε μια συζήτηση τέτοιας θεματολογίας που άλλοι την χαρακτηρίζουν αρνητική, εγώ την θεωρώ διαφωτιστική για το ανθρώπινο μυαλό και πνεύμα.

Ο παγωμένος άνθρωπος, προσποιείται ότι σε ακούει, παράλληλα σκέφτεται που θα είναι το επόμενο ταξίδι του, μέχρι εσύ να τελειώσεις αυτά που έλεγες, απλά απαντώντας σε εσένα ένα ξερό »ναι», όμως δεν καταλαβαίνουν δεν ακούνε, δεν βλέπουν, παρά μόνο όταν πρόκειται για τον εαυτό τους, δεν πειράζει, ελπίζω να λειτουργήσεις εσύ ως η φλόγα που θα λιώσει τον πάγο από την καρδιά των ανθρώπων με τους οποίους έρχεσαι σε επαφή.

Συχνά βρίσκουν δικαιολογίες «έχω τα προβλήματα μου τώρα, δεν μπορώ να ασχοληθώ» το αγαπημένο μου όμως είναι «δεν έχω χρόνο». Φαντάζομαι ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο από τις 24 ώρες μίας ημέρας, και τα 1.440 λεπτά από τα οποία αποτελείται, πέντε λεπτά… είναι ακατόρθωτο.

Λυπηρό όταν οι άνθρωποι νομίζουν ότι κρύβονται πίσω από δικαιολογίες και νιώθουν μια ασφάλεια ότι κανένας δεν μπορεί να τους πει κάτι, αλλά στο τέλος το όπλο εδώ είναι η αγάπη η αδιαφορία δεν πολεμάτε με την αδιαφορία, όπως και η βία δεν απαντάται με την βία, γιατί τότε ο κύκλος δεν θα κλείσει ποτέ.

Δεν υπάρχει πιο ωραία και ξεκάθαρη απάντηση, όταν εξηγείς μάλιστα και τους λόγους για τους οποίους δεν μπορείς ή δεν θέλεις να κάνεις κάτι, το οποίο είναι απόλυτα σεβαστό.

Πάντα όμως καταλήγουμε στο πώς μεγαλώσαμε στο οικογενειακό μας περιβάλλον, η μέσα στον κοινωνικό μας περίγυρο, συνήθως μεγαλώνουμε σε μια οικογένεια δεμένη και με μπόλικη δόση από αγάπη, ή σε μια οικογένεια αδιάφορη, απομακρυσμένη, η κάτι το ενδιάμεσο.

Αυτό που βλέπουμε συχνά να συμβαίνει στην κοινωνία την οποία ζούμε, είναι συχνά ότι καταλήγει να είναι ένα μεγάλο πάρτι, όπου ο καθένας διασκεδάζει μόνος του, με κάποια μικρά διαλείμματα, όπου ενώνονται και πάλι όλοι μαζί αρμονικά, αρχίζω να συνειδητοποιώ πως ο άνθρωπος πρέπει να περνάει μια κρίση για να δείξει αλληλεγγύη, ένωση και αλτρουισμό.

Διαφορετικά θα βρει χίλιους λόγους να σου πει τι είναι αυτά που μας διαφοροποιούν, αντί πάντα να κοιτάμε αυτά που μας ενώνουν τα οποία είναι περισσότερα.

Μετά το διάλειμμα όμως επιστροφή στο πάρτι. Αυτή τη φορά όμως να φύγουμε από το πάρτι ενωμένοι και με τα μάτια και τα αυτιά μας ανοιχτά για αυτόν που βρίσκετε δίπλα μας

Ευμένεια

Ευμένεια. Ανάμεσα στα μικρά αλλά εξαιρετικά άφθονα και συνεπώς πολύ αποτελεσματικά πράγματα που πρέπει να προσέξει η επιστήμη περισσότερο από όσο τα μεγάλα, σπάνια πράγματα, είναι και η ευμένεια. Εννοώ εκείνες τις εκφράσεις φιλικής διάθεσης στις ανθρώπινες σχέσεις, εκείνο το χαμόγελο των ματιών, εκείνες τις χειραψίες, εκείνη την άνεση που συνήθως αγκαλιάζει όλες σχεδόν τις πράξεις των ανθρώπων.

Κάθε δάσκαλος, κάθε υπάλληλος προσθέτει αυτό το συστατικό σε ό,τι θεωρεί καθήκον του˙ είναι η συνεχής εκδήλωση της ανθρωπιάς, τα κύματα τον φωτός της για να το πούμε έτσι, μέσα στα οποία μεγαλώνουν τα πάντα. Ειδικά στον πιο στενό κύκλο, εκείνον της οικογένειας, η ζωή βλασταίνει και ανθίζει μόνο χάρη σε αυτή την ευμένεια.

Η καλοκαγαθία, η φιλικότητα και η λεπτότητα της καρδιάς είναι ανεξάντλητες εκροές της μη εγωιστικής ενόρμησης και έχουν συνεισφέρει πολύ περισσότερο στην οικοδόμηση της κουλτούρας από εκείνες τις πιο διάσημες εκφράσεις τούτης της ενόρμησης που ονομάζονται συμπόνια, ευσπλαχνία και αυτοθυσία. Τείνουμε όμως να τις υποτιμάμε, και, πράγματι, δεν υπάρχει πολύ μη εγωιστικό στοιχείο μέσα τους.

Το άθροισμα αυτών των ελάχιστων δόσεων είναι μολαταύτα μεγάλο – η συνολική τους δύναμη είναι από τις ισχυρότερες. Παρόμοια, μπορεί κανείς να βρει στον κόσμο πολύ περισσότερη ευτυχία από αυτήν που βλέπουν τα συννεφιασμένα μάτια˙ αρκεί να υπολογίσει σωστά και να μην ξεχάσει όλες εκείνες τις στιγμές ευχαρίστησης που είναι τόσο άφθονες σε κάθε μέρα της ανθρώπινης ζωής, ακόμη και της πιο βασανισμένης.

 ΝΙΤΣΕ, Ανθρώπινο, πάρα πολύ ανθρώπινο

Τι έργο έχεις τέλος πάντων ολοκληρώσει σε μια τόσο μακρά ζωή;

Όταν οι άνθρωποι περιφρουρούν την περιουσία τους, είναι συνήθως σφιχτοχέρηδες` όταν όμως πρόκειται να χάσουν την ώρα τους, όταν δηλαδή βρίσκονται μπροστά στη μόνη περίπτωση που η φιλαργυρία θα ήταν έντιμο πράγμα, τότε γίνονται εξαιρετικά σπάταλοι. Θα ήθελα λοιπόν να σταματήσω κάποιον από τους γεροντότερους και να τον ρωτήσω: «Βλέπω ότι έχεις φτάσει σε βαθιά γεράματα: πλησιάζεις το εκατοστό έτος της ηλικίας σου, ίσως και περισσότερο` έλα τώρα να ξαναθυμηθείς τη ζωή σου και κάνε μου έναν απολογισμό.

Σκέψου πόσο από το χρόνο σου έχεις αφιερώσει στο δανειστή σου, πόσο στη φιλενάδα σου, πόσο στον πατρόνα σου, πόσο σπατάλησες για να λογομαχείς με τη γυναίκα σου, πόσο για να επιβάλεις τιμωρίες στους δούλους σου και πόσο για να τρέχεις πάνω κάτω στην πόλη εκτελώντας τις κοινωνικές σου υποχρεώσεις. Πρόσθεσε σ’ αυτά και τις αρρώστιες που εμείς οι ίδιοι προκαλούμε με τις πράξεις μας, και υπολόγισε επίσης και το χρόνο που έχει περάσει ανεκμετάλλευτος` τότε θα δεις ότι έχεις λιγότερα χρόνια από αυτά που υπολόγιζες ‘ότι είχες.

Κάτσε και ξανασκέψου, όποτε είχες βάλει ένα συγκεκριμένο σχέδιο στη ζωή σου, πόσο λίγες ήταν οι μέρες που πέρασες όπως τις είχες σχεδιάσει, πόσες φορές ήσουν πράγματι διαθέσιμος για τον εαυτό σου, πότε το πρόσωπό σου είχε τη φυσική του έκφραση, πότε το μυαλό σου ήταν ατάραχο, τι έργο έχεις τέλος πάντων ολοκληρώσει σε μια τόσο μακρά ζωή, πόσοι ήταν εκείνοι που σου απέσπασαν ένα τμήμα από τη ζωή σου όταν εσύ δεν ήξερες ακόμα τι έχανες, πόσο μέρος της ζωής σου ξόδεψες σε άσκοπη λύπη, σε ανόητη χαρά, σε άπληστη επιθυμία, σε συμβατικές συζητήσεις και, τελικά, πόσο μέρος από εσένα τον ίδιο σου έχει απομείνει` και τότε θα καταλάβεις ότι πεθαίνεις πολύ πριν από το χρόνο που η φύση έχει προορίσει για σένα».

ΣΕΝΕΚΑΣ, Περί της συντομίας της ζωής

Ω, κακόμοιρα ανθρώπινα μυαλά και τυφλωμένες καρδιές

Σου δίνει τέρψη το να κάθεσαι να παρακολουθείς από τη στεριά τις σκληρές δοκιμασίες του άλλου που παραδέρνει μες στην απέραντη θάλασσα, την ώρα που οι άνεμοι σηκώνουν τα κύματα και την κάνουν να λυσσομανά. Όχι βέβαια γιατί ευχαριστιέσαι με τα ξένα βάσανα, μα γιατί είναι γλυκό να βλέπεις από τι κακά έχεις γλυτώσει εσύ ο ίδιος. Όπως κι είναι ευχάριστο να βλέπεις τις σκληρές μάχες να μαίνονται πέρα στους κάμπους, χωρίς να σε αγγίζει ο κίνδυνος.

Τίποτε όμως δεν είναι πιο γλυκό από το να είσαι θρονιασμένος στα ύψη τα οχυρωμένα από τις γνώσεις και τη διδασκαλία των σοφών, κι από τις γαλήνιες αυτές κατοικίες σκύβοντας να ρίχνεις το βλέμμα στους άλλους και να τους βλέπεις να τρέχουν πέρα δώθε, ψάχνοντας στα τυφλά το δρόμο της ζωής, να συναγωνίζονται σε εξυπνάδα, να μαλώνουν για την ευγενή τους καταγωγή, να μοχθούν μέρα και νύχτα και να τσακίζονται να σκαρφαλώσουν στην κορυφή του πλούτου ή να κατακτήσουν την εξουσία.

Ω, κακόμοιρα ανθρώπινα μυαλά και τυφλωμένες καρδιές! Σε τι σκοτάδια, σε τι κινδύνους κυλάει ο λίγος χρόνος της ζωής σας! Δεν ακούτε λοιπόν την κραυγή της φύσης που διαλαλεί την επιθυμία της, από το κορμί να φύγει κάθε πόνος, και το πνεύμα να νιώσει ευδαιμονία ελεύθερη από έγνοιες και αγωνίες;

Λουκρήτιος, Για τη φύση των πραγμάτων

Μπορεί ο άνθρωπος κάθε μέρα και κάθε ώρα να είναι ο εαυτός του και μόνο ο εαυτός του;

Όπως λέει ο Γκαίτε (Ποίηση και Αλήθεια), και σίγουρα έχει δίκιο, ο άνθρωπος ανατρέχει συνεχώς στον εαυτό του, πόσο πλούτο έχει να αντλήσει από κει μια διάνοια!

Ενώ απ’ την άλλη μεριά omnis stultitia laboratfastidio sui [«Η ανοησία βάζει φρένο στον εαυτό της»] όπως λέει ο Σενέκας.

Αυτό που ο άνθρωπος είναι, η ατομικότητά του, επιδρά κάθε στιγμή, ενώ αυτό που έχει, ή αυτό που παρουσιάζει στον κόσμο, επιδρά μόνο ευκαιριακά: ή γάρ φύσις βέβαια, ού τά χρήματα [Γιατί η φύση είναι αξιόπιστη, και όχι στα χρήματα] μάς λέει ο Αριστοτέλης.

Όταν ο άνθρωπος έχει γεννηθεί με αυτό το χάρισμα, τότε παραμένει σε σχέση με την ευτυχία του μόνο ένα ερώτημα: με αυτή τη διάνοια μπορεί να επιβιώσει; Δηλαδή αν έχει υγεία, παιδεία και αρκετό ελεύθερο χρόνο, θα μπορεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, κάθε μέρα και κάθε ώρα να είναι ο εαυτός του και μόνο ο εαυτός του;

Αν αυτό δεν μπορεί να συμβεί, τότε θα είναι δυστυχισμένος: αν όμως συμβαίνει το αντίθετο, τότε θα είναι ευτυχισμένος, όσο γίνεται, ίσως πιο ευτυχισμένος από οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο σ’ αυτόν τον θλιβερό κόσμο. Όπως λέει ο Σαμφόρ: «Η ευτυχία δεν είναι εύκολο πράγμα: είναι δύσκολο να τη βρούμε μέσα μας και αδύνατο να τη βρούμε αλλού».

Η παρατήρηση του Ερμή αποκαλύπτει πως ο Ήλιος χάνει τη μάζα του σε συμφωνία με την γενική σχετικότητα

Ο ήλιος χάνει μάζα πολύ, πολύ αργά. Αυτό είναι ως επί το πλείστον φυσιολογικό – καθώς η διαδικασία της πυρηνικής σύντηξης μετατρέπει σταδιακά τη μάζα του σε ενέργεια και στη συνέχεια ακτινοβολεί αυτή την ενέργεια έξω στο ηλιακό σύστημα. Κι αυτό κάτι σημαίνει για το υπόλοιπο τμήμα του ηλιακού συστήματος. Το γεγονός αυτό πρόκειται να έχει καταστροφικές επιπτώσεις πάνω στη Γη σε μερικά δισεκατομμύρια χρόνια. Προς το παρόν, ερευνητές στη  NASA και το MIT  νομίζουν ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν την τροχιά του Ερμή για να μάθουν περισσότερα για τον ήλιο.
 
Ο Ερμής είναι ο πιο κοντινός πλανήτης στον ήλιο και πρόσφατα βλέπουμε σημάδια αλλαγής στην δική του τροχιά. Οι ερευνητές έχουν  ήδη αποτυπώσει έναν οδικό χάρτη της τροχιάς του Ερμή και μελετώντας διάφορες αλλαγές στον εν λόγω οδικό χάρτη, ιδιαίτερα στο πλησιέστερο σημείο του Ερμή στον Ήλιο όσο και στο πλέον απομακρυσμένο σημείο του.
 
Αυτά τα δύο σημεία, που ονομάζονται περιήλιο (όταν είναι πιο κοντά στον ήλιο) και αφήλιο (το πιο μακρινό σημείο από τον ήλιο) μπορούν να τροποποιηθούν από τη βαρύτητα των άλλων πλανητών του ηλιακού μας συστήματος, κάθε ένας από τους οποίους ασκεί τη δική του βαρυτική έλξη πάνω στον μικρό Ερμή, αλλά αυτές δεν είναι τόσο ισχυρές που αρκούν να λογοδοτήσουν για όλες τις αλλαγές. Ως γνωστόν το περιήλιο του Ερμή μετατοπίζεται με την πάροδο του χρόνου, την γνωστή μετάπτωση. Και παρά το γεγονός ότι οι βαρυτικές έλξεις από άλλους πλανήτες αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος της μετάπτωσης του Ερμή, δεν ευθύνονται για όλη την μετάπτωση.
 
Άλλες, πολύ μικρότερες εισφορές στη μετάπτωση του Ερμή, αποδίδονται στην εσωτερική δομή και τη δυναμική του Ήλιου. Μία συνεισφορά είναι και η πλάτυνση στους πόλους του ήλιου, ένα μέτρο του πόσο πολύ διογκωμένη είναι στο μέσον – αντί να είναι μια τέλεια σφαίρα. Οι ερευνητές έλαβαν υπόψιν τους μια βελτιωμένη εκτίμηση της πλάτυνσης στους πόλους, που είναι συνεπής με άλλους τύπους μελετών.
 
Κάτι άλλο πρέπει λοιπόν να επηρεάζει την μετάπτωση του Ερμή και γι αυτό η έλξη των άλλων πλανητών όπως η πλάτυνση έπρεπε να αφαιρεθούν από τον υπολογισμό.
 
Υπάρχουν πολλοί άλλοι παράγοντες που θα μπορούσαν να αλλάξουν την τροχιά του Ερμή, συμπεριλαμβανομένων και των παραγόντων που σχετίζονται με τη θεωρία της γενικής σχετικότητας του Αϊνστάιν: επειδή ο ήλιος είναι τόσο τεράστιος, είναι σε θέση να στρεβλώσει τον χωρόχρονο σε σημείο που αυτός, επίσης, μπορεί να επηρεάσει την τροχιά του Ερμή. Έτσι, όλοι αυτοί οι παράγοντες θα έπρεπε να διαχωριστούν, αν κάποιος ήθελε να καταλάβει στο πόσο επηρεάζει την τροχιά του Ερμή η απώλεια της μάζας του ήλιου.
 
Τελικά οι ερευνητές εξέτασαν την τροχιά τόσο του Ερμή όσο και την τροχιά του σκάφους MESSENGER που το 2015 αφού τελείωσε την αποστολή του γύρω από τον Ερμή συνετρίβη στην επιφάνεια του μικρού πλανήτη. Χρησιμοποιώντας όλα αυτά τα δεδομένα μπορούσαν πια να δουν αναλυτικά στο πως η εσωτερική λειτουργία του ήλιου επηρεάζουν τον Ερμή. Τα στοιχεία που συγκέντρωνε επί επτά έτη ήταν ό,τι χρειάζονταν για να μελετήσουν τις σχετικές παραμέτρους της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας και του κύκλου ζωής του Ήλιου.
 
Στο τέλος, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η αλλαγή της τροχιάς του Ερμή σημαίνει ο ήλιος έχει χάσει το 0,1% της μάζας του σε μια περίοδο δέκα δισεκατομμυρίων ετών – ένα πολύ μικρό ποσό, αλλά αρκετά σημαντικό για να αλλάξει τα πράγματα γύρω από το ηλιακό σύστημα μόνο και μόνο επειδή ο ήλιος είναι τόσο ογκώδης. Αυτό το αποτέλεσμα ταιριάζει με προηγούμενες προβλέψεις, αλλά ποτέ δεν είχε παρατηρηθεί με ακρίβεια όπως τώρα πριν.
 
Και πώς ο ήλιος χάνοντας αυτό το μικρό ποσό της μάζας του αλλάζει τα πράγματα εδώ γύρω μας;
Αυτό σημαίνει ότι κάθε πλανήτης, όπως η Γη, θα μπορούσε να μετατεθεί έως και ένα πόντο ανά έτος.  Όπως είπαμε, μια μικρή απώλεια μάζας στο γιγαντιαίο τοπικό αστέρι μας μπορεί να κάνει χωροχρονικούς κυματισμούς σε ολόκληρο το ηλιακό μας σύστημα, οπότε θα πρέπει να γνωρίζουμε τι συμβαίνει.
 
Η επιτυχία της γενικής σχετικότητας να εξηγήσει την μετάπτωση της τροχιάς του Ερμή βοήθησε τους επιστήμονες να δουν ότι η θεωρία του Αϊνστάιν είχε δίκιο και εδώ.

Ονειρα: Το Μυστήριο της Δεύτερης Ζωής μας

Αποτέλεσμα εικόνας για inception (2010)Ο εγκέφαλός σου είναι πιο ενεργός όταν κοιμάσαι απ’ ό,τι όταν βλέπεις τηλεόραση.

Όταν ονειρευόμαστε, ο εγκέφαλός μας λειτουργεί κανονικότατα σαν να δέχεται αληθινά ερεθίσματα, και δίνει στους επιστήμονες την εικόνα ενός εγκεφάλου που βλέπει, ακούει, οσμίζεται, γεύεται, πιάνει, κινείται, κλπ, και επεξεργάζεται πληροφορίες σαν να τις δέχεται από το εξωτερικό περιβάλλον, με τη διαφορά ότι το σώμα κοιμάται και τίποτε από όλα αυτά δεν παρατηρείται να συμβαίνει σε αυτήν την πραγματικότητα.

«Η συνεχής επιρροή των αισθήσεων στους ανθρώπους, έχει υποσκελίσει τόσο πολύ την λειτουργία της σκέψης, στον βαθμό που τα τείχη του Χώρου και του Χρόνου φαίνονται αληθινά, στέρεα και ανυπέρβλητα. Αλλά ο Χώρος και ο Χρόνος δεν είναι παρά αντίστροφα μεγέθη της δύναμης του μυαλού. Ο άνθρωπος είναι ικανός να τα εξαφανίσει και τα δύο» Ralph Waldo Emmerson

«Ο Φιλόσοφος Τσουάνγκ Τσου ονειρεύτηκε ότι ήταν μια πεταλούδα, και όταν ξύπνησε είπε ότι δεν ήξερε αν ήταν ο Τσουάνγκ Τσου που είχε ονειρευτεί πως ήταν πεταλούδα, ή αν ήταν μια πεταλούδα που τώρα ονειρευόταν πως ήταν ο Τσουάνγκ Τσου» Τσουάνγκ Τσου, Το Όνειρο της Πεταλούδας (300 π.κ.ε.)

 «Το γεγονός ότι όλοι οι άνθρωποι του κόσμου κοιμούνται κάποιες ώρες κάθε ημέρα, κοιμούνται και ονειρεύονται, μας καθιστά όλους μέλη μιας παγκόσμιας μυστικής αδελφότητας, εκείνης του ύπνου και των ονείρων. Είμαστε όλοι μυστικοί πολίτες μιας χώρας εσωτερικής που δεν γνωρίζει σύνορα, για την οποία ο καθένας αποκτά την πρόσβαση ξαπλώνοντας στο κρεβάτι του» Jack London

Η ζωή δεν είναι όνειρο, θα μπορούσε όμως να φτάσει στο σημείο να γίνει όνειρο, γράφει ο Νοβάλις

Τα όνειρά μας σκιαγραφούν ένα ολόκληρο ιδιωτικό σύμπαν, στο οποίο ζούμε μυστικά, εκεί έχουμε βιώματα που ξεχνούμε, ταξιδεύουμε στους τόπους της ψυχής μας (μια Ψυχογεωγραφία), αλλά το κάνουμε δίχως την απαραίτητη συνείδηση που θα μας επέτρεπε να γίνουμε πλοηγοί του. Κι όμως, θα μπορούσαμε να γίνουμε «inner-spacemen» (κοσμοναύτες του εσωτερικού διαστήματος) και να καταλάβουμε πράγματα για τον μυστικό εαυτό μας και το μυστήριο του κόσμου μας, τα οποία μας αποκρύπτονται από τις επιβολές της απογοητευτικής καθημερινής πραγματικότητας και του παγιωμένου «ξύπνιου» εαυτού μας.

Έχουμε έναν δεύτερο μυστηριώδη εαυτό, ο οποίος ζει κανονικά σε έναν παράλληλο κόσμο, τον κόσμο των ονείρων: ένα ολόκληρο εναλλακτικό σύμπαν. Μια μυστηριώδης ονειρική γεωγραφία που το πανόραμά της ξανοίγεται μέσα μας. Την εξερευνούμε ασυνείδητα μέσα από αινιγματικές εμπειρίες και βιώματα που καταγράφονται από τον εγκέφαλό μας ως αληθινά, για τον οποίο έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι ενώ ονειρευόμαστε συνεχίζει να λειτουργεί κανονικά σαν να βιώνει πραγματικές καταστάσεις. Ζούμε μέσα στα όνειρα, μια δεύτερη ζωή.

Θυμάμαι την περίπτωση της Μαρίας Λεοντάκου από την Κρήτη. Η 19χρονη τότε Μαρία, στις 22 Φεβρουαρίου 1970, έπεσε σε έναν παράξενο εκστατικό λήθαργο για έναν ολόκληρο μήνα και ο λήθαργος αυτός εξελίχθηκε σε ύπνο –όχι κώμα– και η νεαρή γυναίκα κοιμήθηκε χωρίς να ξυπνήσει καθόλου για 23 χρόνια και 21 ημέρες!

Ειδικοί από όλον τον κόσμο την εξέτασαν χωρίς να μπορούν να καταλήξουν σε κάποιο συμπέρασμα και χωρίς να μπορούν να την επαναφέρουν (παρ’ όλο που το φαινόμενο έχει παρατηρηθεί αρκετές φορές διεθνώς, πάντα σε νεαρές γυναίκες, με πιο διάσημη την περίπτωση της Carolina Olson που κοιμήθηκε για 32 χρόνια). Η Μαρία ξύπνησε κανονικότατα στις 15 Μαρτίου 1993, έχοντας «χάσει» 23 χρόνια από τη ζωή της (κι αυτό φέρνει λίγο στον νου το λεγόμενο «missing time» των εξωγήινων απαγωγών ή την αγωνία του Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο του Προυστ), χωρίς να μπορεί να θυμηθεί τίποτε από την περίοδο της «απουσίας» της και, αφότου ξύπνησε, μέσα σε λίγους μήνες άρχισε να ζει μια κανονικότατη ζωή χωρίς κανένα πρόβλημα.

Το παράξενο είναι ότι η Μαρία, αργότερα, εκμυστηρεύτηκε στους δικούς της ότι όλα αυτά τα 23 χρόνια του ύπνου της, ονειρευόταν (;) μια άλλη ζωή, στην οποία ζούσε σε ένα άγνωστο μέρος, είχε φίλους, χόμπι, καθημερινές συνήθειες, εργαζόταν ως κοινωνική λειτουργός, ήταν παντρεμένη και είχε δύο παιδιά! Είχε ζήσει μια κανονική –φανταστική;– ζωή επί 23 χρόνια, και το σοκ ήταν μεγάλο όταν ξύπνησε σε μια άλλη ζωή όπου τίποτε απ’ όλα αυτά δεν είχε συμβεί!

Κάτι ανάλογο συνέβη και στη διάσημη περίπτωση, όπως είπα, της Σκανδιναβής Καρολίνα Όλσον, που κοιμήθηκε από το 1876 ως το 1908. Η Καρολίνα θυμόταν πολύ παράξενα πράγματα από αυτή την περίοδο της «συνειδησιακής εξαφάνισής» της, και διηγήθηκε σε όλους με πολλές λεπτομέρειες μια κανονικότατη ζωή που έζησε σε ένα μέρος που δεν διέφερε πολύ από το μέρος στο οποίο ζούσε στον κόσμο των ξυπνητών.

Λοιπόν, είναι βέβαιο ότι ο ύπνος είναι η κατάσταση εκείνη στην οποία ο εγκέφαλος αποκτά πραγματικά όλες τις ελευθερίες που διαθέτει –και που εμείς του τις καταστέλλουμε, στη διάρκεια της εγρήγορσης, με διάφορους μηχανισμούς ενός είδους Παυλοφιανής εξαρτημένης μάθησης και αντιληπτικών στερεοτύπων.

Θυμάμαι τον εκλιπόντα φίλο και δάσκαλο καθηγητή φυσιολογίας και ερευνητή του εγκεφάλου, Μηνά Μαδεντζίδη, να μου λέει:
«Στην εγρήγορση, όλα είναι συστήματα αναφοράς που σου τα έχουν επιβάλλει κάποιοι, για να αντιλαμβάνεσαι αυτά που σου επιτρέπουν να δεις. Στον ύπνο και στα όνειρα δεν ισχύει αυτό, έχεις απεριόριστες δυνατότητες, εκεί υπάρχει ένα απροσπέλαστο επίπεδο, που δεν θα μπορέσουμε ποτέ να το προσεγγίσουμε επιστημονικά. Γι’ αυτό λένε ότι ο ύπνος μοιάζει με τον θάνατο, (θυμηθείτε τον Σαίξπηρ: «To Die, to sleep, maybe to dream») Γι’ αυτό και όταν ξυπνήσεις πρέπει κάποιος να σου πει ότι ήσουν ξαπλωμένος στο τάδε μέρος επί πέντε ώρες και κοιμόσουν, αλλιώς δεν ξέρεις αν ήσουν πεθαμένος ή πού βρισκόσουν.

Ο ύπνος είναι ένας μικρός θάνατος. Και ο εγκέφαλος δουλεύει κανονικά όταν κοιμόμαστε, λειτουργεί σαν να βρισκόμασταν σε εγρήγορση. Όταν βλέπει όνειρα, λειτουργεί σαν να παίρνει κανονικά ερεθίσματα, σαν να βιώνει αληθινές εμπειρίες. Μπορούμε και το καταγράφουμε αυτό. Κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς συμβαίνει. Μόλις τον αφήσουμε στην ησυχία του, ο εγκέφαλος επιτέλους είναι ελεύθερος, ο ηλίθιος τύραννος του κοιμάται, μπορεί να λειτουργήσει ελεύθερα και να κάνει ό,τι θέλει.

Αναζωογονείται απ’ αυτήν του την ξαφνική ελευθερία, όπως το παιδάκι που ακούει συνέχεια τον βαρετό μονόλογο του δασκάλου στο σχολείο και ξαφνικά χτυπάει το κουδούνι και τρέχει έξω στο προαύλιο, στα λουλούδια, στον ήλιο και στο παιχνίδι, χοροπηδώντας χαρούμενο. Μόνο τότε ο εγκέφαλος λειτουργεί στα πραγματικά του επίπεδα, απομακρυσμένος από τα πλασματικά που του στήνουμε συνεχώς μπροστά του. Όταν μπαίνουμε σε αυτήν την τελείως παράξενη κατάσταση του μικρού θανάτου»

Από την άλλη, μήπως και τώρα, αυτήν τη στιγμή, ονειρευόμαστε; Υπάρχει στ’ αλήθεια ο κόσμος εκεί έξω; Ή είναι κατασκεύασμα δικό μου; Ζω μέσα σε μια υπερ-φαντασίωση μου; Είστε όλοι σας δημιουργήματα της φαντασίας μου –κι εσείς και αυτό το κείμενο και το περιοδικό και ο κόσμος; Ίσως ανήκω κι εγώ και η υπερ-φαντασίωση μου, μέσα στην υπερ-φαντασίωση μιας ανώτερης ύπαρξης. Ίσως κι αυτή το ίδιο. Ίσως και όχι.

Θυμάμαι εκείνη την πολύ καίρια ατάκα του αγαπημένου συγγραφέα και στοχαστή Φίλιπ Κ. Ντικ: «Πραγματικότητα είναι αυτό που δεν χάνεται όταν κλείνεις τα μάτια σου» Θυμάμαι κι εκείνα τα χαμογελαστά λόγια του Μηνά Μαδεντζίδη: «Ζούμε σ’ ένα θέατρο. Η αυλαία της θεατρικής παράστασης πέφτει όταν πέφτουν και τα βλέφαρα. Από εκεί και πέρα μπαίνεις σ’ ένα Θέατρο του Παραλόγου. Αυτό που ονομάζουν φυσιολογική σχιζοφρένεια. Αν ο εγκέφαλος είναι ο ταξιθέτης, του αξίζει ένα καλό φιλοδώρημα»

Γνωρίζουμε ότι η συνείδηση ενοικεί σε κάθε ανθρώπινο όν, παρ’ όλα αυτά κατέχουμε την αντίληψη μόνο του δικού μας νου. Μερικές φορές ξυπνάμε, φευγαλέα μας παρουσιάζεται μία αινιγματική γνώση, είμαστε βέβαιοι ότι ο νους μπορεί να υπάρξει ξεχωριστά από εμάς.

Οι Αμπορίτζινες της Αυστραλίας λένε ότι όλοι μας ζούμε στο Dream-Time (στον «Ονειρικό Χρόνο») είμαστε σαν ονειρικοί χαρακτήρες, ζώντας τη ζωή μας πέρα από την παραίσθηση της γέννησης και του θανάτου μας. Οι Θιβετιανοί Λάμας ονομάζουν αυτόν τον «Ονειρικό Χρόνο», «Bardo» ή «ενδιάμεσο στάδιο». Τα Bardos υφίστανται ανάμεσα στο τέλος ενός σταδίου και στο ξεκίνημα ενός άλλου, όπως π.χ. η γέννηση και ο θάνατος –ή ο θάνατος και η αναγέννηση. Οπότε, και το ονείρεμα είναι ένα Bardo, που σκιαγραφεί τη «γκρίζα ζώνη» ανάμεσα στον ύπνο και στο ξύπνημα. Και, μέσα από αυτό το σκεπτικό, ίσως και η ίδια μας η ξυπνητή ζωή να μπορεί να νοηθεί ως ένα Bardo, μια παράξενη ζώνη πραγματικότητας ανάμεσα στο ονείρεμα και στον ύπνο. (Για να γίνει καλύτερα κατανοητό αυτό, βλέπε παρακάτω, στο ζήτημα των σταδίων του ύπνου).

Το μυαλό μας ρυθμίζει τις δραστηριότητές του μέσω ηλεκτρικών κυμάτων που καταγράφονται στον εγκέφαλο, τα οποία εκπέμπουν μικρούς ηλεκτροχημικούς παλμούς διαφόρων συχνοτήτων, που καταγράφονται από το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα. Αυτά είναι τα εγκεφαλικά κύματα (Brain Waves). Οι διάφορες καταστάσεις συνείδησης στον εγκέφαλο, σκιαγραφούνται από την εναλλαγή της συχνότητας των εγκεφαλικών κυμάτων (στην κλίμακα Hertz ή Hz).

Τα εγκεφαλικά κύματα χωρίζονται σε: BETA, ALPHA, THETA, DELTA.

1) BETA: 13–60 Hz παλμούς-κύκλους ανά δευτερόλεπτο  (μέσος όρος 40Ηz). Είναι το επίπεδο  της συνηθέστερης συνειδητής εγρήγορσης, συνήθως σ’ αυτό εκπέμπουμε, και σε αυτό παρατηρούνται οι πιο έντονες δραστηριότητες του αριστερού εγκεφαλικού ημισφαιρίου. Στα υψηλά επίπεδά του, νιώθουμε ένταση ή υπερένταση, άγχος, φόβο, ανυπομονησία, σύγχυση, ο ρυθμός της κοινωνίας μας και της εποχής μας.

2) ALPHA: 7–13 Ηz παλμούς-κύκλους ανά δευτερόλεπτο. Είναι το επίπεδο της φυσικής και πνευματικής χαλάρωσης, σ’ αυτό νιώθουμε ικανοποιημένοι και απόλυτα συνειδητοί για το τι συμβαίνει γύρω μας, και σ’ αυτό παρατηρούνται οι πιο έντονες δραστηριότητες του δεξιού εγκεφαλικού ημισφαιρίου. Όταν βρισκόμαστε σε αυτήν την εγκεφαλική συχνότητα, είναι η καλύτερη κατάσταση για να παίρνουμε νέες πληροφορίες, να ασχολούμαστε με περίτεχνες δραστηριότητες, να μαθαίνουμε γλώσσες, να αναλύουμε πολύπλοκες καταστάσεις.

Επίσης, σ’ αυτή τη συχνότητα λειτουργεί ο διαλογισμός, οι ασκήσεις χαλάρωσης, και όλες οι δραστηριότητες νηφαλιότητας. Αύξηση επιπέδου ενδορφίνης, ντοπαμίνης και νοροεπινεφρίνης, ουσίες συνδεδεμένες με συναισθήματα αυξημένης νοητικής διαύγειας και ευφορίας, και κατάλληλο χημικό περιβάλλον για τον σχηματισμό αναμνήσεων. Ιδανική κατάσταση για δημιουργία και συνθετική σκέψη. Αυτή η συχνότητα των εγκεφαλικών κυμάτων είναι αυτή στην οποία θα επιθυμούσαμε πάντα να είμαστε. Δυστυχώς, στη συνηθισμένη καθημερινότητά μας, κυρίως παραμένουμε στα υψηλά επίπεδα των κυμάτων BETA.

3) ΤΗΕΤΑ: 4–7 Ηz  παλμούς-κύκλους ανά δευτερόλεπτο. Είναι το επίπεδο που στο υψηλό στάδιό του νιώθουμε υπνηλία, μειωμένη συνείδηση, βαθιά χαλάρωση, υπερβολική νηφαλιότητα ή λήθαργο. Καθώς τα Hertz πέφτουν, κοιμόμαστε. Το στάδιο της ύπνωσης. Είναι η εγκεφαλική κατάσταση στην οποία βλέπουμε τα όνειρα (παρατηρείται το φαινόμενο R.E.M. –Rapid Eye Movement). Το ονειρικό πεδίο. Ο διαυγής ύπνος.

4) DELTA: 0,1–4 ΗΖ παλμούς-κύκλους ανά δευτερόλεπτο. Βαθύς ύπνος ή καταληψία. Όσο χαμηλότερα, οδηγούμαστε στο επίπεδο της πλήρους αναισθησίας. Αν κατεβούμε στα πολύ χαμηλά επίπεδά του πέφτουμε σε κώμα. Στα O Hz μπαίνουμε στην κατάσταση του θανάτου, θεωρούμαστε εγκεφαλικά νεκροί.

Την καθοδική ή ανοδική πορεία της συχνότητας των εγκεφαλικών κυμάτων, νομίζω ότι μπορούμε να τη θεωρήσουμε ως ανάδυση και κατάδυση της συνείδησης. Μ’ αυτές τις ανωφερείς ή κατωφερείς πορείες, συνδέονται οι κύκλοι του ύπνου. Κατά τη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου μας, ανεβοκατεβαίνουμε μερικές φορές την κλίμακα των συχνοτήτων των εγκεφαλικών κυμάτων.

Καθώς κοιμόμαστε, συνήθως διανύουμε πλήρως όλα τα στάδια περίπου κάθε μία ώρα και είκοσι λεπτά. Το φυσιολογικό ξύπνημα γίνεται στο επίπεδο BETA ή στο ανώτερο σημείο των ALPHA. Αν, από εξωτερική ενόχληση ή επιβολή, αναγκαστούμε να ξυπνήσουμε απότομα και να σηκωθούμε, ενώ δεν βρισκόμασταν στα BETA ή υψηλά ALPHA, τότε δεν νιώθουμε καλά, παραπαίουμε, «κοιμόμαστε όρθιοι» Και, μήπως μονίμως κοιμόμαστε όρθιοι;

Όπως είπα, συνήθως λειτουργούμε στους 40 κύκλους ανά δευτερόλεπτο (40 Ηz), συχνότητα που είναι γνωστή ως gamma band, ζώνη Γάμα. Οι «ρυθμοί Γάμα» συνδέονται με την αντίληψη και τη συνείδηση (εξαφανίζονται με την αναισθησία).

Επίσης, θέλω εδώ να καταθέσω κάτι που το θεωρώ σημαντικό: Στην ατμόσφαιρα της Γης υπάρχουν επιδράσεις ηλεκτρικών πεδίων που επηρεάζουν τον εγκέφαλό μας. Ο ρυθμός ALPHA έχει συχνότητα ίση με αυτήν που εντοπίζεται από τη μελέτη των αδύναμων ηλεκτρικών πεδιακών ταλαντώσεων στην ατμόσφαιρα. Η συχνότητα αυτή είναι 7,8 Ηz, δηλαδή περίπου το ένα έκτο της συχνότητας του ηλεκτρισμού που παρέχεται από το δίκτυο στο σπίτι σας. Ο πρώτος που ανακάλυψε αυτές τις ατμοσφαιρικές ταλαντώσεις ήταν ο Νίκολα Τέσλα, αυτές ήθελε να εκμεταλλευτεί σε κάποιες πρωτοποριακές εργασίες του, όπως την ασύρματη μεταφορά ενέργειας.

Έτσι, η ατμόσφαιρα της Γης φαίνεται σαν να είναι ρυθμισμένη σε ένα σταθερό κυματικό συντονισμό στα 7,8 Ηz. Συχνότητα του ρυθμού ALPHA. Οι εγκέφαλοί μας είναι, στην καλύτερη τους κατάσταση, ρυθμισμένοι και συντονισμένοι με το σώμα της Γης και της ατμόσφαιρας της. Αλλά είναι κλειδωμένοι σε αυτή τη συχνότητα από τον ίδιο τον πλανήτη!

Άραγε, είναι  τα όνειρά μας, μια τοπογραφία της ψυχής; Μια τοπογραφία της ψυχής που λειτουργεί σε ένα μήκος κύματος που κανονικά δεν γίνεται αντιληπτό κατά τη διάρκεια του επιπέδου αφύπνισης, του ρυθμού BETA 13-40 Hz;… Φυσιολογικά, τα όνειρα εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του ρυθμού THETA 7 Hz, και αναφορές έχουν υποδείξει ότι τα κύματα  DELTA 1/4-4 Hz, εμφανίζονται με την κρούση των «Φαινομένων Psi», των λεγόμενων ψιονικών ή ψυχικών ή παραψυχολογικών φαινομένων (όπως η τηλεπάθεια ή η τηλεκίνηση) αλλά ο ακριβής νευρικός μηχανισμός παραμένει ακόμη ανεξερεύνητος.

Τι είναι ο ύπνος;
Γιατί θα πρέπει να περνάμε το ένα τρίτο της ζωής μας σ’ αυτήν την κατάσταση; Για παράδειγμα, ένας εξηντάχρονος έχει περάσει –συνολικά– τουλάχιστον είκοσι χρόνια στην κατάσταση του ύπνου. Κανένας άνθρωπος ή ζώο δεν έχει μπορέσει ποτέ να απαλλαχθεί από τον ύπνο ή να επιβιώσει χωρίς αυτόν.  Ο ύπνος είναι μία διαδικασία τόσο σημαντική για τη φυσική και ψυχολογική υγεία των ζωντανών όντων, τόσο που η φύση φτάνει ακόμη και σε υπερβολές για να εξασφαλίσει τον ύπνο.
Μερικά πουλιά μπορούν να κοιμηθούν πετώντας και πολλά ψάρια μπορούν να κοιμούνται καθώς κολυμπούν, ενώ οι λαγοί κοιμούνται μόνο ένα λεπτό κάθε τρία λεπτά για πολλές ώρες, για να μη χάνουν την επιφυλακή τους. Σε τί χρησιμεύει ο ύπνος; Αυτή την απλή ερώτηση δεν μπόρεσε μέχρι τώρα να την απαντήσει ικανοποιητικά κανένας ειδικός.

Λοιπόν, το θεωρώ βέβαιο ότι ο ύπνος είναι σημαντικός επειδή φέρνει τον νου στην κατάσταση των ονείρων και ότι στην πραγματικότητα ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς ονείρεμα ενώ θα μπορούσε να ζήσει χωρίς τον ύπνο, αλλά είναι δύο καταστάσεις που αναγκαστικά συνοδεύουν η μία την άλλη.

Σύμφωνα με τους ερευνητές του ύπνου, συνήθως βιώνουμε τέσσερα στάδια ύπνου όταν κοιμόμαστε: 1) Το «υπναγωγικό» στάδιο (η νύστα ή ο λήθαργος που νιώθουμε όταν ξεκινάμε να αποκοιμόμαστε, 2)  το στάδιο του «συνήθη ύπνου» (εδώ εισχωρούμε σε αληθινό ύπνο, αλλά μπορούμε ακόμη να ξυπνήσουμε εύκολα), 3) Το στάδιο του «βαθύτερου ύπνου» (οι ζωτικές λειτουργίες επιβραδύνονται, και συνήθως δεν ξυπνάμε από εξωτερικές ενοχλήσεις), 4) το στάδιο του «βαθύτατου ύπνου» (οι μύες είναι τελείως χαλαρωμένοι και είναι πολύ δύσκολο να ξυπνήσουμε, και περνάμε περίπου το 15% των ωρών του ύπνου μας σε αυτό το στάδιο).

Χρειαζόμαστε περίπου μία ή μιάμιση ώρα για να περάσουμε καταδυόμενοι σε όλα τα παραπάνω στάδια ύπνου καθώς κοιμόμαστε, και έπειτα τα επαναλαμβάνουμε αναδυόμενοι σταδιακά από το τέταρτο ως το πρώτο, και μετά πάλι καταδυόμενοι, κ.ο.κ. Αλλά, ακριβώς πριν αρχίσουμε την επανάληψη κάθε κύκλου, τότε μας παρουσιάζεται το φαινόμενο REM (οι γρήγορες κινήσεις των κλειστών ματιών, που πραγματικά είναι σαν τα μάτια να παρακολουθούν κάτι με μεγάλη ταχύτητα), και όλες οι ειδικές έρευνες έχουν δείξει ότι τότε είναι που ονειρευόμαστε.

Ονειρευόμαστε στο κατώφλι των δύο κύκλων, στο κενό μεσοδιάστημα ανάμεσα στην υπνωτική κατάδυση και ανάδυση. Όπως ακριβώς τα θιβετανικά Bardos (που ανέφερα νωρίτερα) που υφίστανται ανάμεσα στο τέλος ενός σταδίου και στο ξεκίνημα ενός άλλου. (Ένα Dream Bardo, ένα Interzone, μια «γκρίζα ζώνη» ανάμεσα στις πραγματικότητες, ένα no man’s land –εκείνο το τρομερό πολεμικό πεδίο ανάμεσα στις δύο γραμμές των αντίπαλων χαρακωμάτων).

Υποτίθεται ότι περνάμε περίπου το 25% του ύπνου μας στο ονειρικό στάδιο. Σε αυτό το στάδιο είναι που οι πειραματιστές «Ονειροναύτες» πρέπει να εισάγουν συνειδητότητα –με διάφορες τεχνικές– στο ονείρεμά τους, να ονειρεύονται, δηλαδή, έχοντας απόλυτη συνείδηση του ονείρου τους, το λεγόμενο «lucid dreaming» (φωτεινό ονείρεμα). Να «ξυπνήσουν» μέσα στο όνειρο.

Επίσης, αποτελέσματα πολλών ερευνών έχουν δείξει ότι τα επίπεδα της ορμόνης Μελατονίνης συνδέονται άμεσα με την ποιότητα του ύπνου μας και ίσως με τα όνειρά μας. Όσο πιο υψηλό είναι το επίπεδο της Μελατονίνης τόσο καλύτερος είναι ο ύπνος μας. Η παραγωγή της Μελατονίνης αυξάνεται με την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων και εμποδίζεται με την έκθεση στο φως. Γι’ αυτό πρέπει να κοιμόμαστε στο απόλυτο σκοτάδι –ή με ένα κάλυμμα στα μάτια– για καλύτερα ονειρικά αποτελέσματα.

Υπάρχει άραγε ένας δεύτερος εαυτός μας, που ζει μέσα σε μία άλλη «εμβαθυμένη» πραγματικότητα στα υπόγεια διαμερίσματα του ασυνειδήτου μας; Και, αν το προσωπικό ασυνείδητό μας είναι απλώς ένα τμήμα του συλλογικού ασυνείδητου, άραγε δεν πρέπει να υπάρχει και μία δίοδος –ένα πέρασμα– από το ασυνείδητό μας προς το συλλογικό ασυνείδητο, δηλαδή προς το ασυνείδητο όλων των άλλων ανθρώπων, δηλαδή προς μία εσωτερική Ψυχογεωγραφία αντίστοιχη με αυτήν του πραγματικού κόσμου γύρω μας; Δηλαδή, αν το ασυνείδητό μας είναι ένα τερματικό ενός δικτύου, και το συλλογικό ασυνείδητο είναι αυτό το δίκτυο –ένα ψυχικό internet– τότε δεν θα έπρεπε καταδυόμενοι στο ασυνείδητό μας να αποκτούμε τελικά πρόσβαση σε αυτό το δίκτυο, και να βιώνουμε καταστάσεις που έχουν υπόσταση και σημασία μόνο σε εκείνο το «εξω-συνειδησιακό» πλαίσιο;

Είμαστε κάτοικοι τριών κόσμων;

Ενός ευρύτερου εξωτερικού κόσμου, ενός ολόδικού μας εσωτερικού κόσμου, και ενός ευρύτερου συλλογικού εσωτερικού κόσμου;

Έτσι, άραγε, μπορούν τα διαφορετικά όνειρα να νοηθούν ως εμπειρίες που σχετίζονται κάθε φορά με κάποιον από αυτούς τους κόσμους; 1) Όνειρα που προέρχονται από εντυπώσεις του ευρύτερου εξωτερικού κόσμου, τις οποίες ανασυνθέτουμε ελεύθερα κατά τον ύπνο. 2) Όνειρα τα οποία είναι βιώματα στον εσωτερικό μας κόσμο. 3) Όνειρα τα οποία είναι βιώματα στον ευρύτερο συλλογικό εσωτερικό κόσμο (ενδεχομένως, αυτά να είναι τα πιο «ρεαλιστικά», εκείνα για τα οποία νιώθουμε ότι τα ζήσαμε στ’ αλήθεια).

Φυσικά, εδώ εννοώ αυτό που θα το ονομάζαμε: εναλλακτικές πραγματικότητες

Το σίγουρο είναι ότι τα όνειρα βιώνονται σε μια άλλη συνειδησιακή κατάσταση, ισάξια με αυτήν της εγρήγορσης, και καθόλου λιγότερο αληθινή. Μια εσω-συνείδηση ή –γιατί όχι;– μια εξω-συνείδηση. Αυτή αποτελεί έναν ολόκληρο ξεχωριστό συνειδησιακό κόσμο, με τις δικές του εμπειρίες, μνήμες, γνώσεις, πληροφορίες, σχέσεις, αλληλεπιδράσεις, εντυπώσεις, αισθήσεις.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον δεν θυμόμαστε τα όνειρά μας: τα ξεχνάμε αμέσως μόλις «αλλάζουμε συνείδηση». Οι εμπειρίες αυτές –και οι μνήμες τους–  ανήκουν σε μία άλλη συνείδηση, ξένη προς τη συνείδηση της εγρήγορσής μας, δηλαδή σε μία άλλη εγρήγορση, σε μια άλλη ζωή, σε έναν άλλο μας εαυτό. Απαγορεύεται να περάσει κάτι από εκεί προς τα εδώ, είναι σαν ένας αόρατος ελεγκτής να σβήνει αμέσως –σαν να σβήνει έναν μαυροπίνακα– τη λεπτομερή μνήμη του ονείρου, που, μόλις ξυπνήσουμε, τη μια στιγμή θυμόμαστε τα πάντα, αλλά μόλις πάμε να τα αναλύσουμε συνειδητά, αμέσως εξαφανίζονται, ξεχνάμε τα πάντα ή συγκρατούμε μόνο μια-δυο εικόνες ή μια-δυο εντυπωσιακές λεπτομέρειες.

Για να χρησιμοποιήσω το πάντα επιτυχημένο παράδειγμα αναγωγής της λειτουργίας του νου σε αυτήν ενός κομπιούτερ: είναι σαν οι ονειρικές εμπειρίες να σώζονται στον σκληρό μας δίσκο ως αρχεία με ένα διαφορετικό file extension –ένα διαφορετικό χαρακτηρισμό αρχείου– από αυτό που αναγνωρίζει το πρόγραμμα της συμβατικής συνειδητής ζωής μας. Ενώ το αρχείο αυτό, το αναγνωρίζει μόνο το πρόγραμμα της εναλλακτικής συνειδησιακής ζωής μας. Η συνείδησή μας αλλάζει προγράμματα λειτουργίας, και επεξεργάζεται κάθε φορά τελείως διαφορετικά δεδομένα από διαφορετικά αρχεία. Τα αρχεία του ενός προγράμματος, δεν υπάρχουν για το άλλο πρόγραμμα.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίον, μέσα σε κάποια όνειρα, θυμόμαστε ολοκάθαρα πράγματα που δεν αποτελούν αναμνήσεις της ξυπνητής ζωής μας, αλλά μιας ονειρικής ζωής, μιας άλλης ζωής. Π.χ. θυμόμαστε ότι αυτό το μέρος που βλέπουμε το έχουμε επισκεφτεί ξανά στο παρελθόν, αλλά θυμόμαστε και παλαιότερες μνήμες που συνδέονται με αυτό, ενώ δεν έχουμε ποτέ επισκεφτεί ένα τέτοιο μέρος στην πραγματικότητα. Και, φυσικά, όταν ξυπνάμε, δεν μπορούμε να θυμηθούμε αυτές τις μνήμες.

Για ποιον λόγο αξιολογούμε τόσο χαμηλά –ή και καθόλου– τις ονειρικές μας εμπειρίες; Γιατί τις διαχωρίζουμε τόσο έντονα από τις «πραγματικές» μας εμπειρίες; Ο εγκέφαλος μας, πρωτότυπα, δεν το κάνει (όπως είπαμε, τις δέχεται ως αληθινά βιώματα και όταν ονειρευόμαστε λειτουργεί κανονικά όπως και στην εγρήγορση). Γιατί η καθημερινή αντίληψη, η προσοχή και η κρίση μας, τις απορρίπτει ή δεν τους δίνει ιδιαίτερη σημασία; Γιατί τις θεωρεί «ψέματα»;

Είναι ξεκάθαρο, κατά τη γνώμη μου, ότι εδώ υπάρχει μια κοινωνική ρύθμιση. Η χαμηλή αυτή αξιολόγηση είναι αποτέλεσμα της κοινωνίας στην οποία ζούμε. Αν ζούσαμε σε μια διαφορετική κοινωνία, ίσως δεν θα διαχωρίζαμε σε αξία τις συμβατικές μας εμπειρίες από τις ονειρικές. Γι’ αυτό, έχουμε πολλά παραδείγματα, που το αποδεικνύουν. Και, πιστεύω ότι σχετίζονται με μια αντίληψη του κόσμου πιο αυθεντική, πιο ουσιαστική, πιο αληθινή.

Έχουμε το παράδειγμα των Senoi. Πρόκειται για μια φυλή της Μαλαισίας (στην οποία, τα σχετικά ζητήματα τα μελέτησε εξονυχιστικά ο Dr. Kilton Stewart το 1935). Η κοινωνία των Senoi αποδέχεται τα όνειρα ως αληθινές εμπειρίες, και τους επιτρέπει να αλληλεπιδράσουν με την καθημερινότητα των ανθρώπων της φυλής. Αν ένας Senoi π.χ. δει στο όνειρό του ότι ένας γείτονάς του ήρθε και τον χτύπησε ή τον πρόσβαλε, όταν ξυπνήσει, πηγαίνει στον συγκεκριμένο άνθρωπο και του ζητά τον λόγο για τον οποίο το έκανε αυτό, κι εκείνος πρέπει να απολογηθεί, ή να συζητήσουν για να καταλήξουν σε μια λύση της διένεξής τους. Ο φίλος πρέπει να επανορθώσει την αρνητική ονειρική του εικόνα, δηλαδή την αρνητική εντύπωση που έχει γι’ αυτόν ο εσωτερικός εαυτός εκείνου που είδε το όνειρο.

Η διαδικασία του προγεύματος σε μια οικογένεια των Senoi, είναι σαν ένα ονειρικό εργαστήριο: κάθε πρωί τα μέλη της οικογένειας –θυμούνται τα όνειρά τους– εξιστορούν τις ονειρικές τους εμπειρίες σαν να ήταν αληθινές, προσπαθούν να τις ερμηνεύσουν, να τις συνδέσουν με την καθημερινή ζωή. Στις κοινότητες, γίνονται συμβούλια, στα οποία καταθέτονται και συζητούνται τα όνειρα των παιδιών και των γεροντότερων (που θεωρούνται πιο σημαντικά για την κοινότητα), αναλύονται εξονυχιστικά και το συμβούλιο οδηγείται σε συμπεράσματα, συμβουλές, ανάλογες ρυθμίσεις της καθημερινότητας, κλπ.

Ένα άλλο παράδειγμα από τους Senoi: ένας νεαρός ονειρευτής δηλώνει ότι ονειρεύτηκε πως είδε μια τίγρη να επιτίθεται σε ένα συγκεκριμένο αγόρι στην άκρη του χωριού. Οι γεροντότεροι τον συμβουλεύουν να ενημερώσει εκείνο το αγόρι για το όνειρό του, να του περιγράψει με ακρίβεια το μέρος όπου έλαβε χώρα η επίθεση, ή, αν μπορεί, να τον πάει εκεί και να του δείξει ακριβώς τι έγινε, έτσι ώστε το αγόρι να βρίσκεται σε επιφυλακή για μια τέτοια επίθεση ή κάτι παρόμοιο. Συμβουλεύουν, επίσης, τον ονειρευτή ή και το αγόρι, σε επόμενα όνειρα να προσπαθήσει να σκοτώσει την τίγρη πριν να της δοθεί η ευκαιρία να επιτεθεί. Οι γονείς του αγοριού του ονείρου, λένε στο παιδί τους να δώσει ένα δώρο στον ονειρευτή και να τον θεωρεί ως έναν πολύ ιδιαίτερο φίλο.

Οι Senoi δίνουν μεγάλη σημασία, μεταξύ άλλων, στα όνειρα εκείνα στα οποία βιώνουμε μια πτώση (πέφτουμε, σκοντάφτουμε, γκρεμιζόμαστε από κάπου, κλπ). Όταν ένα παιδί αναφέρει ότι είχε μια πτώση στο όνειρό του, ο ενήλικος απαντά με ενθουσιασμό: «Αυτό είναι ένα υπέροχο όνειρο, ένα από τα καλύτερα όνειρα που μπορείς να έχεις. Πες μου, πού έπεσες, και τι ανακάλυψες εκεί;» Φυσικά, το παιδί απαντά, όπως θα απαντούσε και στη δική μας κοινωνία, ότι δεν του φάνηκε τόσο υπέροχο και ότι τρόμαξε τόσο πολύ ώστε ξύπνησε πριν πέσει κάπου. Αλλά ο ενήλικος απαντά:

«Αυτό ήταν μεγάλο λάθος. Κάθε τι που κάνεις σε ένα όνειρο έχει έναν σκοπό, πέρα από την κατανόησή σου καθώς κοιμάσαι. Πρέπει να χαλαρώσεις και να το διασκεδάσεις καθώς πέφτεις στο όνειρο. Το πέσιμο είναι ο γρηγορότερος τρόπος για να έρθεις σε επαφή με τις δυνάμεις του κόσμου των πνευμάτων, των δυνάμεων που σου ανοίγονται μέσα από τα όνειρά σου. Σύντομα, όταν θα πέσεις ξανά σε ένα όνειρο, θα θυμηθείς αυτά μου τα λόγια, και θα νιώσεις ότι πέφτοντας ταξιδεύεις προς την πηγή της δύναμης που προκάλεσε αυτή σου την πτώση. Τα πνεύματα της πτώσης σε αγαπούν.
Σε προσελκύουν έτσι στη χώρα τους, και δεν έχεις παρά να το αποδεχθείς, να χαλαρώσεις και να παραμείνεις κοιμισμένος ώσπου να τα αντιληφθείς. Όταν τα συναντήσεις, μπορεί να τρομάξεις από την φοβερή τους δύναμη, αλλά συνέχισε. Όταν νομίζεις ότι πεθαίνεις σ’ ένα όνειρο, απλώς δέχεσαι τις δυνάμεις του άλλου κόσμου, είναι η ίδια σου η πνευματική δύναμη που έχει στραφεί εναντίον σου, και που τώρα θέλει να γίνει ένα μαζί σου αν την αποδεχθείς»

Το καταπληκτικό είναι ότι, σε λίγο καιρό, με αυτές τις νουθεσίες και διδασκαλίες, το όνειρο που ξεκινά με τον τρόμο της πτώσης, αλλάζει και γίνεται όνειρο πτήσης, πλημμυρίζει από τη χαρά του πετάγματος. Αυτό συμβαίνει σε όλα τα μέλη της κοινωνίας των Senoi. Οτιδήποτε ξεκινά με φόβο, τρόμο ή άγχος, καταλήγει σε μια εσωτερική χαρά ή μια ηθελημένη δράση, σε απόλαυση και έλεγχο. Όλοι οι Senoi είναι άρτια εκπαιδευμένοι ονειρευτές. Ο φόβος της πτώσης, που νοείται ως τρόμος που προκαλείται από τους κατοίκους του ονειρικού κόσμου, μεταλλάσσεται σε επίδειξη καλής θέλησης προς αυτούς και σε επιθυμία για επικοινωνία, ενώ τα δυσάρεστα περιστατικά τελικά γίνονται δεκτά ως ευχάριστες περιπέτειες.

Οι Senoi πιστεύουν και διδάσκουν ότι ο ονειρευτής πρέπει πάντα να προχωρά μπροστά και να επιτίθεται στον κίνδυνο, να καλεί και τις ονειρικές εικόνες των φίλων του αν χρειαστεί, να πολεμά μόνος του ενάντια στον ονειρικό εχθρό μέχρις η βοήθεια να έλθει. Οι Senoi πιστεύουν ότι στους εφιάλτες οι αληθινοί φίλοι δεν θα επιτεθούν στον ονειρευτή και δεν θα αρνηθούν τη βοήθειά τους. Αν σε ένα όνειρο ένας καλός φίλος εμφανιστεί εχθρικά ή δεν είναι συνεργάσιμος, είναι μια οντότητα που απλώς φοράει τη μάσκα του καλού φίλου.

Αν ο ονειρευτής π.χ. επιτεθεί και σκοτώσει τον εχθρικό ονειρικό χαρακτήρα, το πνεύμα ή η ουσία αυτού του χαρακτήρα θα εμφανιστεί ως υπηρέτης ή σύμμαχος. Οι ονειρικοί χαρακτήρες είναι κακοί μόνο όσο ο ονειρευτής τους φοβάται και οπισθοχωρεί ή τρέχει μακριά απ’ αυτούς, και θα συνεχίσουν να είναι κακοί όσο ο ονειρευτής αρνείται να τους αποδεχθεί διαφορετικά. Και όλα τα περιστατικά πρέπει να καταλήγουν κάπου, να δίνουν εμπειρία και γνώση και αναφορές. Για παράδειγμα, όταν κάποιος ονειρεύεται ότι πετάει, πρέπει να φτάσει κάπου, να συναντήσει τα όντα που ζουν εκεί, να ακούσει τη μουσική τους, να δει τα σχέδιά τους, τους χορούς τους, και να μάθει τη χρήσιμη γνώση τους.

Στο παιδί συμβουλεύουν ότι πρέπει να αρνηθεί να μείνει μαζί με τους κάτοικους του ονειρικού κόσμου, εκτός και αν του κάνουν κάποια προσφορά που να έχει κάποιο νόημα κοινωνικό και δημιουργικό, όπως αυτό ορίζεται από τις κοινωνικές συνθήκες στον ξυπνητό κόσμο. Έτσι, οδηγούν το παιδί σε μια ονειρική αναδιοργάνωση, που αποδεικνύεται δημιουργική και κοινωνικά χρήσιμη. Του διδάσκουν ότι κάθε ονειρική δύναμη και κάθε ονειρικός χαρακτήρας είναι αληθινός και σημαντικός, και στην ουσία του μόνιμος και όχι εφήμερος, ότι πρέπει να αναγνωριστεί, να αντιμετωπιστεί ανάλογα, να υποταχθεί, και να αναγκαστεί να κάνει μια προσφορά που να είναι κοινωνικά κατανοητή: η σοφία του σώματος που λειτουργεί στον ύπνο.

Ο Δον Χουάν, δίδασκε στον Κάρλος Καστανέντα, ότι ο ονειρικός εαυτός μας είναι αδύναμος εξαιτίας του γεγονότος ότι ο συμβατικός καθημερινός εαυτός μας νιώθει ότι είναι πολύ σπουδαίος και μοναδικός κι ότι έχει γύρω του ξεκάθαρα και πανίσχυρα σύνορα που τον διαχωρίζουν από όλους τους άλλους.

Δίδασκε επίσης ότι, όταν σε παίρνει ο ύπνος, πρέπει να συνειδητοποιήσεις ότι αποκοιμιέσαι, πρέπει να προσπαθήσεις να διατηρήσεις τη συνείδησή σου πέρα από το φράγμα του ύπνου. «Πριν πας για ύπνο, πες “Είμαι Ονειρευτής”. Πρέπει να δηλώσεις ξεκάθαρα την πρόθεση σου. Μην σ’ ενδιαφέρει αν είσαι στ’ αλήθεια Ονειρευτής ή όχι, ο νους δεν θα καταλάβει την διαφορά. Δεν λες ψέματα στον εαυτό σου. Με την γραμμική σκέψη το θεωρούμε ψέμα. Δεν θα είναι κάτι καινούργιο, λέμε ψέματα στον εαυτό μας όλη την ώρα.

Σκόπευσε το όνειρο σαν να είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Μη φοβάσαι τίποτε, μη φοβάσαι ότι θα πάθεις κάτι ή ότι θα πεθάνεις. Θέλεις να προφυλάξεις τον εαυτό σου για να τον χαρίσεις στα γηρατειά; Τί σου έχουν κάνει; Γιατί δεν αφήνεις πίσω τις φοβίες σου; Πρέπει να είσαι Πολεμιστής. Αυτός ο κόσμος δεν είναι ο καλύτερος από όλους τους πιθανούς κόσμους. Κάτι μας κρατά πίσω και δεν μας αφήνει να “δούμε” την αληθινή μορφή των κόσμων. Με το Ονείρεμα ο Πολεμιστής γίνεται συνειδητός και ο κόσμος δεν είναι ποτέ ξανά ο ίδιος.

Είναι εκπληκτικό. Βλέπει τον Εισβολέα μέσα στα όνειρά του. Πρόκειται για Ανιχνευτές από αδιανόητους κόσμους. Χρησιμοποιούν την συνειδητότητα σαν μια θάλασσα. Τα όνειρα μας είναι σαν νησιά γι’ αυτούς. Κι εμείς, σαν κι αυτούς, μπορούμε να πάμε όπου θέλουμε αν έχουμε την ενέργεια που χρειάζεται. Αρκεί να ξεφορτωθούμε την αυτοεκτίμηση και την σπουδαιότητά μας. Αυτό θα μας δώσει επιτέλους όλη εκείνη τη δεσμευμένη ενέργεια που τη χρησιμοποιούμε γι’ αυτές τις ανοησίες. Δεν είσαι στ’ αλήθεια αυτός που είσαι, απελευθερώσου, αρνήσου την ταυτότητά σου, μη της δίνεις ενέργεια, δεν είσαι σπουδαίος.

Αφ’ ότου βρεις τον Εισβολέα μέσα στα όνειρα σου, μπορείς να σταματήσεις το όνειρο και να του ζητήσεις να σε πάει στο μέρος  απ’ όπου ήρθε. Ο Εισβολέας είναι υποχρεωμένος να οδηγήσει την συνείδηση σου σε άλλους κόσμους. Θαυμάσιους κόσμους, ένα δίδυμο σύμπαν. Τότε, ο Ονειρευτής γίνεται Ανιχνευτής ο ίδιος. Το δεύτερο σύμπαν είναι ζωντανό, είναι ένας κόσμος συνειδητότητας.
«Η Μάχη των κόσμων, διαδραματίζεται σ’ αυτόν τον άλλον κόσμο, και θα εισέλθουμε κάποτε σ’ αυτό το σύμπαν είτε μάς αρέσει είτε όχι. Είναι αναπόφευκτο. Τί είναι ακριβώς αυτός ο πόλεμος που γίνεται στον άλλον κόσμο; Γιατί να περιμένεις να πεθάνεις για να μάθεις; Κάνε το τώρα όσο είσαι νέος και υγιής. Σταμάτα να μπλέκεσαι με την σπουδαιότητα του εαυτού σου. Όλο σκέφτεσαι εσένα και τα πράγματα που θέλεις, ώσπου να είσαι πολύ γέρος για να μπορείς να κάνεις οτιδήποτε άλλο. Ξύπνα! Αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή, σήμερα και όχι αύριο, και το Ονείρεμα είναι ο τρόπος διαφυγής. Ο Ονειρευτής, έχοντας εξοικονομήσει αρκετή ενέργεια θα νιώσει το τίναγμα της ζωής του όταν θα μπει στον άλλο κόσμο. Είναι αδιανόητο. Τί στ’ αλήθεια είμαστε; Να η πρώτη ανακάλυψη: Δεν είμαστε αυτό που μου δίδαξε ο πατέρας μου. Είμαστε κάτι Άλλο»

Υπάρχουν Επτά στάδια στο «Ονείρεμα», αλλά είναι δύσκολο να συζητηθούν εδώ με δυο λόγια. Το πρώτο είναι να συνειδητοποιήσεις την στιγμή που σε παίρνει ο ύπνος, ότι αποκοιμιέσαι. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα παραμείνεις συνειδητός κατά την διάρκεια του ονείρου. Κι όταν θα είσαι στην ονειρική κατάσταση θα μπορείς να το κρατήσεις όσο δεν θα κοιτάς επίμονα τα πράγματα που βλέπεις, γιατί όλο αλλάζουν και σε παρασέρνουν. Όταν θα αρχίσεις να ξυπνάς μέσα στα όνειρά σου θα αρχίσεις να παίρνεις περισσότερη ενέργεια.

Θα νιώθεις πολύ πιο δυνατός την επόμενη μέρα. Το να έχεις συνείδηση στα όνειρα σου, αυτό είναι το πρώτο στάδιο. Αν δεν επιμένεις και έχεις ξεκάθαρα στημένη την πρόθεση σου, τότε η ενέργειά σου θα σε τραβήξει. Άσε το να συμβεί. Το επόμενο βήμα στο Ονείρεμα είναι το να ξυπνήσουμε από το όνειρο σε ένα άλλο όνειρο. Αφού θα έχεις εξοικονομήσει την ενέργεια σου, μπορείς να ξαπλώσεις μέσα στο όνειρο σου, στην ίδια θέση που συνήθως αποκοιμιέσαι στο κρεβάτι και να μπεις μέσα σε ένα άλλο όνειρο. Ένα όνειρο μέσα στο όνειρο. Δηλαδή, ονειρεύεσαι ότι κοιμάσαι και ότι ονειρεύεσαι ένα άλλο όνειρο.

Όταν θα εισέλθεις σε ένα όνειρο μέσα σ’ ένα όνειρο, θα μπεις σε μια κατάσταση που είναι αδιανόητη και αυτό θα ανατινάξει τον νου σου. Αυτό είναι το μυστικό των Δίδυμων Θέσεων. Το μυστικό των μυστικών είναι να το διεκδικήσεις. Το μόνο που χρειαζόμαστε είναι ενέργεια. Και είναι αλήθεια, δεν είναι θεωρία, είναι πρακτικότατο και μπορούμε να το κάνουμε όλοι, ανεξαιρέτως…

Ο Ονειρευτής κάνει άλματα σε αμέτρητα μήκη, γιατί θέλει να μάθει. Η μοίρα μου είναι να περιπλανιέμαι στην αιωνιότητα. Είμαστε ταξιδιώτες, το πεπρωμένο μας είναι το ταξίδι. Με το να δεχτεί την υπευθυνότητα της ελευθερίας της ζωής του, ο Ονειρευτής αποκτά μια εκπληκτική ώθηση. Μπορεί να δώσει ένα τέλος σ’ αυτόν τον εαυτό του και να κινηθεί σε ένα άλλο επίπεδο. Δεν χρειάζεται να σκύβεις το κεφάλι σου σε κανέναν. Η πραγματική επανάσταση είναι στον επόμενο κόσμο. Είναι εύκολο να ανακατευτείς σε κάποιο πολιτικό κίνημα διαμαρτυρίας, αλλά για ποιόν λόγο; Κάνε κάτι από την οπτική γωνία ενός ανθρώπου που πρόκειται να πεθάνει και που κανείς δεν νοιάζεται γι’ αυτό.

Τί σου έχουν κάνει; Τί κάνεις στον εαυτό σου και στο σώμα σου; Κοίτα πως ζεις. Τί σου έχουν κάνει; Κοίτα το πρόσωπό σου στον καθρέφτη. Εσύ ήσουν το παιδί που εξερευνούσε τη ζωή; Η φυσική μας κληρονομιά είναι να ζήσουμε και να πεθάνουμε σαν ηλίθιοι. Ήρθε η ώρα για επανάσταση!»